Халқаро туризм

Rasm 6

Tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish va iste’mol

qiluvchilarning o‘zaro aloqadorligi
Tovarlar Xizmatlar


Ishlab chiqarish

Sotish





Saqlash

Bir paytda ishlab chiqarish va iste’mol qilish





Sotish



Iste’mol qilish


Manba: А.Ю.Александрова. Международный туризм. М., 2004.
Xizmatlarni ishlab chiqarish va iste’mol qilish ajralmasligida sotuvchi va mijoz o‘rtasidagi aloqa darajasi turlicha bo‘lishi mumkin. Ayrim xizmatlar buyurtmachi bo‘lmagan paytda ko‘rsatiladi (avtomobillarni ta’mirlash). Boshqa xizmatlar yozma aloqalar yordamida taqdim etiladi (kurslarda o‘qiyotganlar) yoki texnik vositalar (pul berish, bilet sotish bo‘yicha avtomatlar). Ammo xizmatlarning ko‘pchilik turlari sotuvchi va xaridorlarni bevosita jips aloqada bo‘lishini taqoza etadi. Masalan, kurortda mijozsiz va tibbiy xodimsiz davolash mumkin emas, restoranda xizmat ko‘rsatish bevosita keyingi paytda ofitsiantlar rabotlarga almashtirilayotgan bo‘lsada, umumiy ovqatlanish korxonalari xodimlari bilan bog‘langan xizmatlar ishlab chiqarish jarayonida sotuvchi va xaridor rolini o‘zgarishi bilan bog‘langan. Mijoz xizmatni faqat iste’mol qilmaydi uni ishlab chiqarish va yetkazishga ham qo‘shiladi. Xizmat ko‘rsatish sohasida takror ishlab chiqarish fazalari barcha jarayonlarida xaridorning ishtirok etishi shuni bildiradiki, yetkazib beruvchi nimani qanday ishlab chiqarayotgani haqida qayg‘urishi kerak. Xaridor huzurida sotuvchi xulqi xizmatlarni takrorlash ehtimollarini belgilab beradi.

Tadqiqotlar ko‘rsatadiki, xizmatlarni sotish shaxsan katta ishtirokni va tovarni sotishga nisbatan xaridordan axborot olishni ko‘proq talab qiladi.

Xaridor ko‘pincha sotuvchi o‘ziga xos xizmat eksperti sifatida qaraydi, bu borada uning bilimiga umid bog‘laydi. Shu ma’noda deyarli doimiy ravishda sotuvchi xizmati uning ajralmas qismi sifatida qabul qilinadi. Shuning uchun mijoz bilan bevosita alohida bo‘ladigan xodimni to‘g‘ri tanlash va o‘qitish bizning davrimizda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Xizmat sifati xodimlarni kasb mahoratlariga, xaridorlar talabi qondirilishiga va oxir oqibat firmalarning raqobatdoshliklariga bog‘liq.