Халқаро туризм

Расм 5 
Рекрацион эҳтиёжлар иерархияси
 
 
 
Ўзини 
ривожлан- 
тириш 
_______________________ 
Ҳурмат қилиш 
______________________________ 
Алоқа қилиш 
______________________________________ 
Ҳаёжонланиш 
______________________________________________ 
Бўшашиш 
 
Манба:
А.Ю.Александрова. Международный туризм. М., 2004. 
П. Пирсга мувофиқ рекреантнинг хулқ-атвори туристик тажрибанинг 
тўпланиши чоғида ўзгаришга юз тутади. Уларни янада кўпроқ юксакроқ 
иерархик даражаси эҳтиёжни ҳаракатлантиради. 

---

93 
«Буш вақтдан фойдаланиш» пирамидада икки қўйи поғонаси яъни 
тегишли базавий рекреацион эҳтиёжни бўшаштириш ҳаяжонга келишни ўзига 
жалб этади. Улар бир-бирига қарама-қарши. Агар тин олиш хотиржам дам 
олиш, ривожланган инфраструктура ва юксак даражада шинамликни маъқул 
кўрса, жунбушга келишга эҳтиёж аксинча кишини қандайдир ҳаяжонга солувчи 
нарсани қидиришга мажбур этади, кўпинча бу зерикишдан холи бўлиш 
кўринишда намоён бўлади. Инсон мансуб бўлган жамиятнинг бу икки даражаси 
асосий рол ўйнамайди. 
Паст даражадагидан фарқли равишда юқоридаги уч юксак эҳтиёж 
даражаси унчалик зид эмас. Аксинча, улар маълум гармонияга эришишни 
кўзлаган. Учинчи ва тўртинчи поғоналар (муомила ва ҳурмат) одам жамият 
билан уйғунликка эришишга интилган, энг юқори даражада (ўзликни 
ривожлантириш) у ўзи билан ва атроф-муҳит билан келишувга ўтади. 
А. Маслоу ва П.Пирс мотивация назариялари амалий қўлланишини 
топмоқда. Улар бозорни сегментлаш учун асос ва туристик компанияларга 
маркетинг стратегиясини ишлаб чиқишда, туристлар типологиясини 
белгилашда фойдаланиш учун хизмат қилади. 
Одамларни турли - туман эҳтиёжлар ҳаракатга келтиради. Аммо уларнинг 
барчаси ҳам иқтисодчиларда қизиқиш уйғотавермайди. Иқтисодий нуқтаи 
назардан техник имкониятлар ва амалдаги ишлаб чиқариш мавжудлиги 
доирасидаги хизматлар ва товарлар ёрдамида қондириладиган эҳтиёжларгина 
аҳамиятга молик деб ҳисобланади. 
Бу моддий эҳтиёжлар, харид қобилиятининг мустаҳкамланиши бозорда 
талаб кўринишида пайдо бўлади. Шундай қилиб, талаб хоҳиш ва бир вақтнинг 
ўзида харидорнинг фаровонликни харид қобилиятининг мустаҳкамланиши 
бозорда талаб кўринишида пайдо бўлди. Шундай қилиб, талаб хоҳиш ва бир 
вақтнинг ўзида харидорнинг фаровонликни харид қилиш қобилиятидир. 
Жумладан туристик ҳаловатни харид қилиш қобилиятидир. Аммо бироқ киши 
зарур товар (хизмат)ни харид қилишга қарор қилгунча, у ўзининг истеъмол 
танловини аниқлаши зарур.