Халқаро туризм

Рус денгизчилари ва саёҳатчиларининг географик кашфиётлари.
Дунёдаги унчалик номи чиқмаган ва маълум бўлмаган жойлар: ўлкалар, 
мамлакатлар, континентларни ўрганишда ва кашф этишда рус денгизчилари ва 
саёҳатчиларининг роли анчагина катта. 1639 йили рус сайёҳлари Тинч океани 
қирғоқларига бориб этишди. Улар биринчилардан бўлиб Сибирни кесиб ўтиб 
Охота денгизига чиққан киши Иван Москвин бўлади. 1643-1646 йилларда 
Поярков В.Д. Якутскдан Тинч океан қирғоқларига бориб етди. 1648 йилда 
Семён Дежнев Колима дарёси қуйилиши (дельтаси) дан денгиз орқали Осиё ва 
Америка бўғози орқали ўтиб, Анадир дарёси қўйи оқимигача сузиб боради. 
1697 й. В.Т. Атласов Камчатка ярим оролини кашф қилади. 1711 й. рус 
денгизчилари Курил оролларини очади. 
1732 й. Иван Феодоров экспедицияси Аляска қирғоқларига ёндошиб 
бориб Принц Уэльск бурунигача сузиб боради. В.Беринг (1725-1743 йиллар) 
саёҳати давомида Алеут ороллари, Беринг ороли, Американинг Шимолий – 
ғарбий соҳилларини кашф этади. Осиё ва Америка ўртасидаги бўғозда йўл 

---

35 
очилади. Охота денгизи, Камчатка қирғоқлари, Курил ороллари ва Япониянинг 
шимолий қисмлари ўрганилиб картага туширилади. XVIII асрда ажойиб рус 
саёҳатчилари В. Прочишев, Д.Л. Эвцын, Д.Я. Лаптев ва Х.П. Лаптев, 
С.И.Челюскин, С.П.Крашенников, Г.И. Шелихов «Россиялик Колумб» номи 
билан машҳур бўлган. 
XIX 
аср бошларига келганда одамлар яшайдиган континент 
(қуруқлик)ларни кашф этиш асосан тамомланади. Дунёдаги энг йирик дарёлар 
оқими бутунлай ўрганилиб чиқилди ва картага туширилди. Одамлар яшайдиган 
жойларнинг асосий рельфи аниқланди. Шимолий ва Жанубий қутблар 
территорияси ўзлаштирилди. Осиё қуруқлигининг кам ўрганилган ўлкалари 
батафсил текшириб чиқилди. Денгиз ва дунё океанлари қисмларида 
океанаграфик илмий-тадқиқот ишлари олиб борилди. XIX аср бошларида рус 
сайёҳлари биринчилардан бўлиб дунё бўйлаб саёҳат қилиш имкониятига эга 
бўлдилар. Жумладан, капитанлар Н.Ф.Крузенштерн ва Ю.Ф.Лисянскийлар 
(1803-1804 йиллар) Тинч океанидаги янги оролларни кашф этиши, 
денгизчилардан 
М.П.Лазаров, 
Ф.Ф.Беллинсгаузенларнинг 
Австралия 
Полинезияга саёҳати, 1821 йилда Антарктидани кашф этиши жуда катта воқеа 
бўлди. Саёҳатчи Миклухо – Маклайнинг Янги Гвинея (XIX аср 70 йиллари)ни 
батафсил ўрганиши ва рус кашфиётчиларининг Марказий Осиёни (Тянь-Шань, 
Помир, Олой тоғлари ва Монголияни) ўрганиши катта аҳамият касб этди. Бу 
соҳада П.П.Семенов – Тян – Шанский ва Н.М. Пржевальскийларнинг 
хизматлари жуда каттадир.