Халқаро молия ва ҳисоб

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №1, февраль, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
2 
haqiqiy baholash muammosiga duch kelmoqdalar. Bu muammoni yechish usullaridan 
biri bu mamlakatda, mintaqada iqtisodiy vaziyatni hisobga olgan holda investitsiya 
portfeli 
parametrlarini 
prognoz 
qilishdir. 
Investitsiya 
portfelining 
iqtisodiy 
parametrlarini taxminiy bashorat qilishgina investitsiyalarning kelajakdagi rentabelligi 
va xavfliligini aniq ko‘rsatishi mumkin. Qabul qilingan materiallar asosida 
sug‘urtalovchining investitsiya portfelining tuzilishini simulyatsiya qilish va investitsiya 
parametrlarini hisoblash mumkin. Daromadlilik va tavakkalchilikning miqdoriy 
ko‘rsatkichlari taxmin qilingan natija haqiqiy natijadan chetga chiqqanda eng yaxshisini 
topish, xatolar va ularning sabablarini ochib berish uchun portfelning "modellarini" 
taqqoslashga imkon beradi. Sug‘urta portfelining hajmi va tuzilishi o‘zgarganda, 
investitsiya portfelining "modeli" o‘zgaradi. Ma'lumotlarni dinamikada ko‘rib chiqish 
prognozlarda yo‘l qo‘yilgan xatolarni va "model" variantini tanlashni aniqlaydi va 
ularni tezda yo‘q qilishga imkon beradi. 
ADABIYOTLAR SHARHI 
Mavzuga oid adabiyotlarni tahlil etish jarayonida sug‘urta kompaniyalarining 
optimal investitsiya portfelini shakllantirish yuzasidan bir qancha yetakchi iqtisodchi 
olim va mutaxassislar tomonidan ilmiy izlanishlar olib borilganligiga guvoh bo‘ldik, 
ular quydagilardan iboratdir. Rossiyalik olimlardan N.N.Nikulina, N.N.Mamykina, 
S.V.Berezinalar tomonidan sug‘urta kompaniyalarining optimal investitsiya portfelini 
shakllantirish, ularning vaqtincha bo‘sh pul mablag‘larini kiritish uchun investitsiya 
imkoniyatlarini hisobga olgan holda investitsiya portfelining maqbul alternativasini 
yaratish sug‘urta tashkiloti menejerlari va tahlilchilarining asosiy vazifalari sifati 
qaragan. 
G.Markovits, 
D.Tobin, 
Y.Sharplar 
tomonidan 
yaratilgan 
portfelni 
shakllantirish nazariyasida sug‘urtalovchilarning ish jarayonida investitsiya portfelini 
shakllantirish uchun foydalanish, uning ketma-ketligini optimallashtirish algoritmi 
cheklovlarga rioya qilishga etibor berilgan [2]. 
S.E.Sarkisovning ilmiy ishlarida zamonaviy sharoitlarda sug‘urta tashkilotining 
innovatsion rivojlanishi uchun investitsiya portfelini shakllantirish haqida so‘z boradi. 
Shuningdek, o‘rtacha konservativ investitsiya siyosati doirasida investitsiya portfelini 
shakllantirish sug‘urta tashkilotiga umuman kompaniyaning moliyaviy barqarorligiga 
xavf tug‘dirmasdan barqaror investitsiya daromadini olish imkoniyatini beradi [3]. 
S.A.Ivanov, A.L.Novosluginlar tomonidan sug‘urta kompaniyasining maqsadi 
uning faoliyat doirasini belgilab bergan bo‘lsada, resurslarning mavjudligi, xodimlar-
ning bilimi va tajribasi, bozor va texnologik imkoniyatlarni bilish kabi omillar ham bir 
xil darajada muhim rol o‘ynaydi. Diversifikatsiya investitsiya portfelining sifatini 
yaxshilaydi va professional boshqaruvni talab qiladi. Portfelni samarali boshqaradigan 
sug‘urta kompaniyalari mijozlar loyihalari uchun o‘zlarining ustuvor yo‘nalishlarini 
xavf-xatarga qarab ajratadilar. Ushbu tasnif odatda savdo hajmi, aktivlar hajmi, 
rentabellik standartlari va likvidlik ko‘rsatkichlariga asoslanishiga etibor qaratgan [4].
 
A.I.Buresh, tomonidan dinamik investitsiya portfelini yaratish uchun taqlidli 
modellashtirishni qo‘llash, sug‘urta kompaniyasining inqirozga yuz tutmaslik ehtimolini 
maksimal darajaga yetkazish, mukofotlar oqimining tasodifiy tarkibiy qismini va aktiv-

---