Халқаро иқтисодий алоқалар-валюта муносабатларининг асоси сифатида. Валюта тизими ва унинг асосий элементлари

5-жадвал
Реал смарали айрибошлаш курси(1994 йил декабр = 100%)



Б
0,032 х 1000 32
------------------ = ------- = 0,9
35 35
арча мамлакатлар маълум муддатда ўз валюталари курслари тўғрисидаги ахборотни эълон қилиб борадилар. Масалан, Ўзбекистон Республикаси валюта биржаси иш якунлари матбуотда, телевиденияда эълон қилиб борилади. Бунда номинал валюта курси белгиланади. Лекин кучайиб бораётган инфляция шароитида жаҳон бозорида миллий маҳсулотга бўлган талабни, уни рақобатбардошлигини аниқлашда миллий ва хорижий товарлар баҳолари ўртасидаги нисбатини ҳам билиш керак бўлади. Яъни миллий валютанинг реал алмаштириш курсини ҳисоблаб чиқиш керак. Реал валюта курсини ҳисоблашни Ўзбекистон ва Россияда ишлаб чиқариладиган газлама мисолида кўрсатиш мумкин. Масалан, 1м газламанинг баҳоси республикамизда 1000 сўм, Россияда 35 рубл, Валюталарнинг амалдаги нисбати 1 Россия рубли = 35 сўм ёки 1сўм = 0,032 Россия рубли бўлганда, 1 м ўзбек газламасининг баҳоси Россия рублида 0,032*1000=32 рубль туради. Бундай ҳолда Ўзбекистон ва Россияда ишлаб чиқарилган 1 м газлама баҳолари нисбати тенг

0,032 х 1000 32

------------------ = ------- = 0,9
35 35

бўлади. Демак, ушбу нисбат ўзбек газламасининг баҳоси Россия газлама баҳосининг 0,9 ва ундан арзон эканлигини кўрсатади. Шундай қилиб, реал валютадаги баҳосига ва номинал алмаштириш курсига боғлиқ бўлиб, қуйидаги тенглик билан изохланади;

Реал курси = номинал курси * Ўз мамлакатида ишлаб чиқарилган товарлар баҳоси хорижий товарлар баҳоси. Бу тенгликни умумий кўринишда шундай ёзиш мумкин; Реал валюта курсининг номинал валюта курси баҳолар даражаси нисбатлари паст валюта курсида миллий товарлар нисбатан арзонроқ, хорижий товарлар эса нисбатан қимматроқ туради. Шунинг учун экспорт ўсиб боради, импорт эса қисқариб боради. Ва аксинча, юқори реал валюта курсида миллий товарлар нисбатан қимматроқ, хорижий товарлар эса нисбатан арзонроқ туради. Натижада импорт усиб, экспорт қисқариб боради.