Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова

9.3 Ўрта Осиё ва Ўзбекистонда сувдан фойдаланиш 

---

70 
Ўрта Осиё Дунё океани билан боғланмаган берк хавза бўлиб, Ер юзида сув 
етишмайдиган қурғоқчил зона ҳисобланади. Ўрта Осиёнинг текислик қисмида 
буғланиш йиллик ёғин
 
миқдоридан кўп ва сув олтинга тенг деб баҳоланади. 
Ўрта Осиёнинг ер усти ва ер ости сув ресурслари чекланган ва оқилона 
фойдаланишни талаб қилади. Икки асосий дарё - Сирдарё ва Амударёнинг 
сувлари деярли тўлиқ ўзлаштирилган ва ер ости сувлари ҳам тобора кўпроқ 
ишлатилмоқда. Сувларнинг ифлосланиши муаммоси ичимлик сувларининг 
етишмаслигини янада кескинлаштирди. Дарёлар сувининг суғоришга кўплаб 
ишлатилиши Opол денгизининг қуришига сабаб бўлмоқда. 
Ўзбекистон Республикаси йирик суғориладиган деҳқончилик районларидан 
бири ҳисобланади. Сув ресурслари Ўзбекистон ва бутун Ўрта Осиё 
минтақасининг ривожланишини белгиловчи энг муҳим омил ҳисобланади. 
Қадимда бу катта ҳудудда меҳнат ва мўл сув талаб қиладиган экинлар-пахта, 
шоли етиштириб келинган. Ўзбекистон ерлари асосан Амударё, Сирдарё, 
Зарафшон, Қашқадарё, Сурхондарё, Чирчиқ ва Охангapoн дарёлари сувлари 
билан суғорилади. Дарёлар сув оқимини тартибга солиш учун республикада 50 
дан ортиқ сув омборлари қурилган.
2002-2004-йилларда Ўзбекистонда ўртача 55,1 км
3
сувдан фойдаланилган. 
Шундан ер ости сувлари 0.5 км
3
ни ташкил қилган. Мавжуд ишлатиладиган 
сувларнинг 90,2% суғоришга, хўжалик-ичимилик мақсадларида 6,1%, 2.2 % 
саноатга, 1.5% балиқ хўжалигига сарфланган.
Балиқ 
хўжалиги
1,5%
Суғориш
90,2%
Саноат
2,2%
Хўжалик- 
ичимлик
6,2%
24-
расм
. 
Ўзбекистонда