Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова

Экоцентрик ёндашишда
табиатдаги қонунларни ҳисобга олиш, мавжуд 
табиий экосистемаларни асл ҳолида сақлаб қолиш устувор вазифа ҳисобланади. 
Биосферадаги мавжуд боғлиқликларнинг бузилишини техник ечимлар ёрдамида 
тиклаб бўлмайди деб ҳисобланади. Инсониятнинг тараққиёти 
экологик 
императив
- табиат қонунларига бўйсуниш талаби билан чегараланади. Эколог 
олим ва мутаҳассислар, кўпчилик омма шундай ёндошиш тарафдоридирлар. 
Инсоният ривожланишнинг қайси йўлдан бориши кўп жиҳатидан келажак 
тараққиётини белгилайди. 
Исломда асосий тамойиллардан бири ривожланишнинг ўрта йўли-
мезон
ҳисобланади. Мезон тамойили табиатдаги ҳамма нарсалар, шу жумладан 
инсонлар табиат ва жамият ривожланиши қонуниятларга бўйсунишлари 
лозимлигини билдиради.
Э кология
 
Биоэкология
 
 
 
 
 
 
 
Инсон
 
экология
си 
Геоэкология
 
Амалий
 
экология
 
Умумий
 
экология
 

---

12 
Экологик инқироз
деганда атроф-муҳитга инсон таъсирининг меъёридан 
ортиши натижасида муносабатларнинг кескинлашуви ҳолати тушунилади. 
Экологик инқироз инсонийликнинг инқирози оқибатидир
. Ижтимоий 
муҳитнинг айрим инсонларнинг ғаразли, ҳасадли, носоғлом фикрлари билан 
«ифлосланиши» 
табиий 
муҳитнинг 
кимёвий 
бирикмалар 
билан 
ифлосланишидан ҳам хавфлироқдир! 
Экологик инқирозни бартараф қилиш учун инсонларнинг аҳлоқий 
покланиши, янгиланиши ҳаётий зарурдир. Ҳар бир инсон ўз ҳаёт тарзини 
ўзгартириши лозим бўлади. Бунинг учун инсон тафаккури, онгини 
экологиялаштриш, мавжуд таълим тизимини қайтадан ташкил қилиш, янги 
маданиятни шаллантириш талаб қилинади. XXI асрга келиб экологик таълимдан 
барқарор ривожланиш учун таълимга ўтиш ҳаётий зарур масала бўлиб қолди. 
Инсонларнинг оиласини иҳтиёрий режалаштириши, айрим эҳтиёжларидан воз 
кеча билиши, табиатга жонкуяр бўлиш биосфера барқарорлигини сақлаб 
қолишнинг асосий шартларидан ҳисобланади. 
Таълим, маданиятни ривожлантириш, миллий, умуминсоний қадриятларни
тиклаш мавжуд муаммоларни ҳал қилишда етакчи рол ўйнайди. 
Инсонларнинг таъсири биосферанинг сиғимидан ошиб кетмаслиги, табиий 
ресурслардан оқилона фойдаланишга эришиш, барқарор ривожланишни 
таъминлаш ҳаётий зарурдир. Бу долзарб масалаларни ҳал қилишда аҳолининг 
экологик саводхонлигини ошириш муҳим аҳамиятга эгадир. Экологик таълим ва 
тарбия тегишли даражада йўлга қўйилган ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш 
учун етарлича маблағ сарфланадиган мамлакатларда инқироз вазиятлари 
тугатилади ва барқарор ривожланиш йўлига ўтилади.