Х. С. Асатуллаев, Б. О. Турсунов, М. А. Маманазаров к

 
4-диаграмма. Ўзбекистон Республикасида Интернет тармоғидан 
фойдаланувчлар сони динамикаси.
105
 
105
Ўзбекистон Республикаси ахборот технологиялари ва коммуникациялар ривожланиши вазирлиги маълумотлари

---

513 
Айнан унинг ёрдамида корхоналар ўз мижозлари билан бевосита тезкор 
мулоқот ўрнатиш, хизматлар ҳақида батафсил маълумот бериш, 
фойдаланувчиларнинг хизмат, Корхона имижи ҳақидаги фикрларини 
ўрганиш, олди-сотди ва тўловларни електрон тарзда, он-лайн режимида 
ташкил етиш имкониятига эга бўлади. Ушбу имкониятлардан фойдланишда 
ҳозирда мавжуд технологиялардан қайси бири жавоб бериши мумкин ва 
мобил-корхонаинг моделларининг қайси бири афзалдир?  
Ушбу платформада мобил-корхонаинг тизимларини ривожлантириш 
истиқболлилигини WАП-Корхонаингнинг қуйидаги устувор томонлари 
исботлайди:
1.Оддийлиги - мижоз тизимни узоқдан фақатгина WАП-сайт манзилини 
мобил телефон браузерида кўрсатиб ишга тушира бошлаши мумкин.
2.Созлаш елементарлиги - телефонни елементар созлаш талаб етилади. 
Умуман олганда, ҳозирги уяли алоқа операторлари ривожланиши билан 
қўшимча хизматларни амалга оширишда созлаш қийинчилик туғдирмайди.
4-жадвал 
Замонавий мобил - Корхонаинг хизмати талаблари.
106
Мезонлар 
 
Мазмуни 
Масофадан хизмат 
кўрсатиш 
Мижоз тизимини узоқ масофадан туриб ишга тушириш мумкин 
Созлаш қулайлиги 
Мижоз мобил телефонини қандай бўлса ҳам созлаш керак емас 
Ахборот олиш 
тезкорлиги 
Мизож маслаҳатни корхонада ва уяли алоқа оператори орқали бир хил 
даражадаги тезкорлик ва асослиликбилан олиши мумкин 
Интерфейс 
қулайлиги 
Тизим керакли даражадаги аниқликни таъминлаши зарур-мижоз мураккаб 
лотин ва араб рақамлари уйғунлигини тўлов учун талаб қолиши керак 
эмас. Идеал ҳолатда-интерфейсда логотиплар, тушунарли иконкалар ва шу 
кабиларбўлиши керак. 
Корхона 
операциялари 
хилма-хиллиги 
Функционаллик барча талаб етиладиган корхона операцияларини қамраб 
олиши керак 
Тайёр намуналар 
мавжудлиги 
Функционалликдан фойдаланиш жуда оддий бўлиши керак? Тайёр 
рўйхатнинг мақжудлиги, олдиндан киритиб бўлинган маълум даирадаги 
матн ва ҳаказо – мижоз мобил телефон клавиатурасидан минимал 
миқдорда белгилар киритиши лозим. 
Воситачилик ҳақи 
Тизим ёрдамида амалга ошириладиган операцияларга ҳеч қаедай қўшимча 
воситачилик ҳақи олиниши керак эмас ёки воситачилик ҳақи расмзий 
бўлиши керак. 
Универсаллиги 
Тизим турли мобил терминалларида мувафаққияли ва бир хилда ишлайди. 
3.Интерфейс аниқлиги -WАП-сайтни ихтиёрий миқдорда турли 
даражада аниқликдаги логотиплар ва иконкалар билан безаш мумкин.
4.Функционаллиги - функционал қамраб олиш фақат корхонага боғлиқ.
106
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки маълумотлари

---

514 
5.Арзонлиги - ГПРС-трафикга харажатлар WАП профили орқали 
ишлашда минималдир, ундан ташқари мижознинг ўзи танлаш ҳуқуқига ега: 
агар амалда умуман текинга ишлашни хоҳласа – ГПРС-интернет профилини 
созлаши мумкин. 
6.Универсаллиги - вап-сайтлар турли мобил телефонларида бир хилда 
акс этади.
Кўплаб мамлакатлар тажрибаси ҳозирги динамик ривожланаётган дунёда 
ахборот-коммуникация 
технологиялари 
иқтисодий 
ривожланишнинг 
локомотиви эканлигини, мамлакатга инвестициялар жалб этилишига, янги 
иш ўринлари ташкил этилишига, илғор технологиялар ишлаб чиқаришга ва 
бошқарувга татбиқ этилишига, ахборот айирбошлашда чиқимлар 
қисқартирилишига, бозор қатнашчилари ўртасида битишувлар содир 
этилишига кўмаклашишини кўрсатади.
Давлат бошқарувида ахборот - коммуникация технологияларини 
тизимларини ташкил этиш ва ривожлантиришнинг биз юқорида кўриб 
чиққан концептуал ёндошувлари ва жахоннинг турли мамлакатларида 
тажрибаси бир қанча биринчи навбатдаги вазифаларни ажратиб кўрсатиш 
имконини беради. Шуларни назарда тутган холатда қуйидаги вазифаларни 
амалга ошириш муҳим ҳисобланади: 
-давлат корпоратив тармоғини ташкил этиш, унинг интернет ресурслари 
билан ташқи алоқаларини таминлаш, унга барча ҳукумат муассасалари ва 
давлат ҳокимияти маҳаллий органларининг идоравий ва идоралараро тармоқ 
ресурсларини интеграциялаш; 
-хужжатларнинг электрон айланишининг ягона тизимини жорий этиш; 
-оммавий электрон хизматларнинг бошланғич рўйхатини белгилаш, 
тегишли порталлар ташкил этиш, улар билан боғлиқ бўлган интерактив 
ахборот айирбошлашни шакиллнтириш; 
-Ўзбекистон бутун ҳудудида бизнес субъектлари ва аҳоли учун интернет 
ресурсларига киришни кафолатли таминлайдиган ахборот - коммуникация 
инфратузилмасини босқичма - босқич шакиллантириш; 

---

515 
-аҳолини давлат бошқарувида ахборот-коммуникация технологиялари 
тизимларининг оммавий электрон хизматларига кириш воситаларидан 
фойдаланишнинг зарур кўникмаларига ўқитиш. 
Малумки, ҳар бир мамлакатда ахборот жамиятини ташкил этишнинг 
жаҳон тажрибаси ўз хусусиятларига эга ва тайёр эталон бўладиган 
тавсияларни бермайди. Ҳар бир аниқ холатда давлат бошқарувида ахборот-
коммуникация технологияларини татбиқ этиш мамлакатнинг ўзининг 
сиёсий-иқтисодий йўналишларига, давлат тузилишининг хусусиятларига, 
давлатнинг бизнес субъектларига ва аҳоли билан ижтимоий-иқтисодий 
муносабатлари ривожланиши даражасига ҳамда ривожланишнинг мазкур 
босқичида ҳал этилаётган вазифалар доирасига боғлиқ.