Х. М. Шеннаев Т. М. Баймуратов суғурта иши ўҚув қЎлланма

уларга умумий тавсифнома. 
Суғурта 
бозори 
ҳудудий 
жойлашувига қараб халқаро,
минтақавий
ва миллий суғурта бозорларига бўлинади. Миллий 
суғурта бозори бирон-бир мамлакат ҳудудидаги суғурта муассасаларини ва 
уларни фаолиятини ўз таркибига олади. Жаҳондаги энг йирик миллий 

---

57 
суғурта бозори Америка Қўшма штатларидир. Иқтисодий жиҳатдан 
ривожланган мамлакатларда йиғиладиган суғурта тушумларининг 43 
фоиздан ортиғи АҚШ ҳиссасига тўғри келади. Бу ерда ҳаётни суғурта 
қилувчи 2600 дан ортиқ ва бошқа умумий турдаги суғурта хизматларини 
кўрсатувчи 3800 та компания фаолият кўрсатмоқда. Улардан баъзи бирлари 
дунё суғурта бозорида ҳам олдинги ўринлардадир. Масалан, “Пруденшиал 
оф Америка” компанияси мамлакат ички бозорида биринчи ва 1992 йил 
бошида мавжуд активлари, тўплаган суғурта мукофотлари бўйича учинчи 
ўринни эгаллади. 
Минтақавий суғурта бозори деганда савдо, иқтисодий ва бошқа 
жиҳатлардан ўзаро яқин муносабатда бўлган бир нечта мамлакатларнинг 
ички бозори тушунилади. Европа Иттифоқининг суғурта бозори йирик 
минтақавий бозордир.
Халқаро суғурта бозори сифатида дунё миқёсида суғурта фаолиятини 
олиб борувчи алоҳида мамлакатларнинг ички бозори тушунилади. 
Жумладан, ҳозирги вақтда Япония суғурта бозорининг халқаро даражада 
мухим ўрни бор ва кейинги ўн йилликда Япония суғуртачилари дунё 
бозорида етакчилик қилиб келишмоқда. Маълумотларга қараганда, 1992 
йили жаҳондаги энг йирик 20 та ҳаётни суғурта қилувчи компаниялар ичида 
9 таси ёки 45 фоизи Японияга тегишлидир. Бу компанияларнинг молиявий 
салоҳияти 869 млрд. долл. миқдорида баҳоланган. 
Суғурта бозорлари ҳудудий бўлиниш билан бир қаторда суғурта 
турларига қараб ҳам хилма-хил бўлиши мумкин. Иқтисоди ривожланган 
мамлакатлар амалиётида суғурта бозори иккига бўлинади: 1) Ҳаётни 
суғурта қилиш билан боғлиқ суғурта хизматлари бозори; 2) Умумий суғурта 
хизматлари бозори.