Х. М. Комилов, Ф. О. Пўлатова

15-расм. Қатлам қалинлиги бўйича концентрациянинг ўзгариши. 
1-газ; 2-қаттиқ реагент; 3-газнинг чегара қатлами; 
Юзани кенгайтириш усулларини тўртта синфга бўлиш мумкин: 
1. Аппарат токчаларидаги қаттиқ заррачаларни механик аралаштиргичлар 
билан аралаштириб туриб газ ѐки суюқлик билан ювиш. Аралаштирилганда юза 
янгиланади ва таъсирлашув яхшиланади. 
2. Майдаланган қаттиқ заррачаларни суюқлик ѐки газнинг умумий ҳажмида 
(оқимида) бўйича аралаштириш. Газ-қаттиқ, суюқ-қаттиқ системалар учун майда 
дисперсликка эга бўлган заррачалар турбулент оқимга ѐки суюқлик билан бирга 
узатилади. 
3. Газ ѐки суюқлик оқимини панжара устига жойлаштирилган қаттиқ 
материал бўлакчалари ѐки гранулалари орқали ўтказиш. Бунда газ ѐки суюқлик 
оқими гранула ѐки қаттиқ материал бўлакчаларини ювади. Ювулувчи қатлам газ 
ѐки суюқлик оқими таркибидаги қаттиқ заррачаларни ўзида ушлаб қолади. 
4. Мавҳум қайнаш қатламида аралаштириш. Мавҳум қайнаш қатлами
майдаланган заррачалар қаватидан газ ѐки суюқликни пастдан тепага жуда катта 
тезлик билан берилаѐтган пайтда ҳосил бўлади. Бунда заррачалар суюқлик ѐки 
газда сакраб, сузиб ўша қатламни тарк этмайди. Гидродинамик таъсирлашувга 
кўра қайнаш қатлами Г-Қ системада худди кўпик қатламига ўхшайди. С-Қ 
система учун суюқликнинг чизиқлик тезлиги бўлгани сабабли (секундига бир 
неча мм дан 10-30 см гача) бу системада мавҳум қайнаш қатлами ишлаб 
чиқиришда кам қўлланади. 
 
 

---

77 
III БОБ 
КИМЁВИЙ РЕАКТОРЛАР
 
Реакторнинг иш режимига ундаги реакцияга киришаѐтган маҳсулотларнинг 
аралашиш даражаси таъсир этади. Тўлиқ аралашиш параметрларнинг 
ўзгармаслигини таъминлайди. Идеал сиқиб чиқаришда ҳарорат реакцион 
ҳажмнинг баландлиги бўйича ўзгаради.
Натижада тезлик константаси k ва реакция тезлиги 

ўзгаради. Идеал сиқиб 
чиқарувчи ва тўлиқ аралаштирувчи реакторлар моделини ўзаро таққосланганда 
шартли равишда ҳарорат ва мос равишда тезлик константаси ҳамма турдаги 
реакторлар учун доимий қабул қилинган. Ҳароратнинг таъсири алоҳида кўриб 
чиқилади.