Х. И. Ирсалиев ортопедик стоматология

Жағларнинг диагностик модели 
Тиш каторларини жипслашувини ҳақида, бевосита оғиз бўшлиғида тиш 
қаторларини текшириш орқали маълумот олиш мумкин. Шу билан бир вақтда, 
бу усул камчиликларга ҳам эга, негаки у танглай ва тил бўртмаларининг 
жипслашувини кўриш имконини бермайди. Бунинг учун қуйидагича 

---

77 
тайёрланадиган жағнинг диагностик модели қулайдир. Юқори ва пастки 
жағларнинг қолипи олиниб, ўта мустаҳкам гипсдан моделлар қуйилади. 
Моделларни пастки жағ ҳаракатини ифодалайдиган аппаратга 
(артикулятор) гипслаш мумкин (75-расм). Моделларга беморнинг касаллик 
тарихи рақами, фамилияси, исми, отасининг исми, шунингдек қолип олинган 
сана белгиланади. Бундай моделлар бир вақтнинг ўзида, ҳам ташхиси назорат 
учун керак бўлади. Улар ташхис қўйиш, даволаш режасини ишлаб чиқишни 
енгиллаштиради ва уларнинг натижалари ҳақида мулоҳаза юритишга ёрдам 
беради. 
Диагностик моделларда тиш ёйлари шакли, уларнинг деформацияси, 
жағнинг ўнг ва чап ярмидаги бир хил номланадиган тишларни таққослаш, 
танглай ва тил бўртмаларининг окклюзион контакти, пастки олд тишларнинг 
юқоридагилар билан ёпилиш даражаси, окклюзион қийшиқ характердаги тиш 
қаторлари юзасининг окклюзион деформацияси ва бошқаларни ўрганиш 
мумкин. Шунингдек, тишларнинг жойлашиши, чегараланган нуқсони, 
уларнинг сурилиши, оғиши ўрганилади. 
Диагностик моделлар ёрдамида альвеоляр равок юзасини рельефи 
(текис, эгри-бугри), атрофия даражаси (кам, ўрта, ортиқ), ва унинг характери 
(бир меъёрда эмас), гипертрофия, жароҳатдан кейинги деформация 
аниқланади. Диагностик моделлар шунингдек, тишсиз альвеоляр юзасини 
ҳолатини қарама-қарши жағларда жойлашган табиий тишлар ҳақида тасаввур 
ҳосил қилиш имконини беради. Ниҳоят, уларда ўлчов ўтказиш ва махсус 
асбоблар билан турли қисмларда альвеоляр тожнинг кўндалангига кесимини 
ўрганиш мумкин. 
75-расм. Жағнинг гипсли модели артикуляторда, марказий окклюзия 
ҳолатида. 

---

78