H. A. Jamolxonov

 
98-§.  Hozirgi  leksik  ma’nolar
  o’z  navbatida
  bosh  ma’no
  va 
hosila ma’no
  kabi 
tiplarga  bo’linadi,  ular  kontekst  talabiga  ko’ra 
to’g’ri  ma’no
  va 
ko’chma  ma’no, 
nominativ  (nomlovchi)  ma’no
  va 
majoziy  ma’no,  erkin  ma’no 
va 
bog’li  ma’no
  (yoki 

---

128 
 
bog’langan ma’no
)  nomlari  bilan  ham  ataladi.  Tildagi  leksik  polisemiya  ana  shu  bosh 
va  hosila  ma’nolar  tizimiga  asoslanadi.  Masalan,  "O’zbek  tilining  izohli  lug’ati"da 
(121,136-138) 
bosh 
leksemasining  15  ta  leksik  ma’nosi  va  yana  bir  necha  ideomatik 
ma’nolari (frazemalar tarkibidagi qo’llanishi) izohlangan:1. Tananing bo’yindan yuqori 
(odamda)  yoki  oldingi  (hayvonlarda)  qismi...  2. 
ko’chma  s.t.
  Aql-xush,  miya.  3. 
Boshliq, rahbar. 
Yaxshi yigit – davraning boshi..
. 4. 
sft
. Boshchilik, rahbarlik qiluvchi, 
eng katta yoki yuqori. 
Bosh vrach...   
 5. 
sft
. Eng muhim, asosiy. 
Bosh masala...
 6. 
sft.
 
Eng oldingi, birinchi. 
Bosh kelin...
  7.
 Ko’chma
. Odam, kishi. 
Bir boshga bir o’lim...
 8. 
(
snq  sonlar bilan
)  chorva  hisobida  har bir  adad  jonivor. 
O’n bosh ot. Ikki bosh qo’y...  
 
9.  Tik  narsalarning  tepa  qismi,  uchi,  cho’qqisi. 
Shamol  bo’lmasa  daraxtning  boshi 
qimirlamaydi...
 va b.lar.