H. A. Jamolxonov hozirgi o‘zbek adabiy tili

"e" fonemasi – o’rta keng, old qator, lablanmagan unli. Bu fonema bir bo’g’inli so’zlarda (men,sen,besh kabi), ko’p bo’g’inli so’zlarning birinchi bo’g’inida (beshik,etik,telpak kabi) ko’proq qo’llanadi.
Tobe,tole,voqe,foye,telefon, televizor kabi o’zlashma so’zlarda qo’llangan "e" unlisi etimologik jihatdan o’zbekcha "e" ning o’zi emas.
O’zbekcha "e" ekin,eshik so’zlarining boshidagi to’la ochiq bo’g’inda, shuningdek, ertak, ellik kabi so’zlar boshidagi berkitilmagan bo’g’inda ochiqroq talaffuz etiladi, begzod, mergan kabi so’zlar boshidagi to’la yopiq bo’g’inda yumuqroq bo’ladi; xez, xezlamoq kabi so’zlarda (chuqur til orqa x undoshi bilan yonma-yon kelganda) esa orqa qator, yo’g’on unli tarzida aytiladi;
"a" fonemasi - quyi keng, old qator, lablanmagan unli. So’zning barcha bo’g’inlarida kela oladi: anor (birinchi bo’g’inda), telpak (ikkinchi, oxirgi bo’g’inda), nafaqa (so’zning uchala bo’g’inida) kabi. Bu fonema ham, boshqa unlilarda bo’lganidek, chuqur til orqa q,g’,x undoshlari bilan yonma-yon qo’llanganda orqa qator, yo’g’on unli tarzida talaffuz qilinadi, sayoz til orqa k,g,ng, til o’rta y va faringal h undoshlari bilan yondosh bo’lganda esa ingichka ottenka bilan aytiladi. Qiyos qiling: kasal va qasam, kamar va qamar, taka va taqa, mahal va shag’al, so’gal va nag’al, nasihat va tilxat, dangal va dag’al kabi;
"u" fonemasi - yuqori tor, orqa qator, lablashgan unli. So’zning barcha bo’g’inlarida qo’llanadi: uka (birinchi bo’g’inda), uzum (birinchi, ikkinchi bo’g’inlarda), ko’zgu (oxirgi ochiq bo’g’inda) kabi. Urg’uli bo’g’inda kuchli, bir oz cho’ziq; urg’usiz bo’g’inda esa qisqa, kuchsiz talaffuz qilinadi. Qiyos qiling: butun,uchun,tuzuk (birinchi bo’g’inlar - urg’usiz, oxirgi bo’g’inlar- urg’uli) kabi. Bu unli ham q,g’,x bilan yondosh qo’llanganda yo’g’onlashadi (orqa qator ottenkaga aylanadi), k,g,ng,y,h undoshlari bilan yonma-yon kelganda esa old qator, ingichka ottenka tarzida aytiladi. Qiyos qiling: kul va qul, tugun va turg’un, ko’zgu va qayg’u, buyuk (buyuk)va urug’, hukm va xulq, guv va g’uv, mangu va urg’u kabi;
"o’" fonemasi – o’rta keng, orqa qator, lablashgan unli. Sodda so’zning birinchi bo’g’inida qo’llanadi: o’n, bo’r (bir bo’g’inli so’zlar), o’tin, to’lqin (ikki bo’g’inli sodda so’zlar) kabi. Birinchi bo’g’indan keyin qo’llanish holatlari ayrim qo’shma so’zlarda (gultojixo’roz, Go’ro’g’li kabi) yoki tojikcha o’zlashmalarda (obro’ so’zida) uchraydi. Bu unli ham k,g,h,y undoshlari yonida ingichkalashadi (old qator ottenka bilan qo’llanadi), q,g’,x undoshlari yonida esa yo’g’on talaffuz qilinadi. Qiyos qiling: ko’l va qo’l, go’l va g’o’r, ho’l va xo’r ("xo’r bo’lmoq"), yo’l va xo’sh kabi;
"o" fonemasi - quyi keng, orqa qator, kuchsiz lablashgan unli. Bu fonema ham so’zning barcha bo’g’inlarida uchraydi: ota (birinchi bo’g’inda), bahodir (ikkinchi bo’g’inda), baho (oxirgi bo’g’inda), bobo (har ikkala bo’g’inda) kabi; k,g,y,h undoshlari yonida ingichka (old qator unli tarzida), q,g’,x undoshlari yonida esa yo’g’on (orqa qator unli tarzida) talaffuz qilinadi. Qiyos qiling: komil va qobil, gov va g’ov, yosh va qosh, hol va xol kabi.