|
Rejalashtirishusullari – iqtisodiytahlil, balanslihisobkitoblarvapuloqimlariusuli, ko‘pvariantlilik, iqtisodiymatematikmodellashtirish, vaboshqarishdir. Buusullarmutaxassis – moliyamenejerlaritomonidaqo‘llaniladi.
Biznessubektlariningaktivlariniboshqarish, aylanmamablag‘larnimoliyalashtirishjarayonlariniboshqarish, puloqimlariniboshqarish, harajatlarinioptimallashtirishvadaromadlarniko‘paytirishmasalalarimoliyaviyrejalashtirishningasosiyvazifalarixisoblanadi.
Moliyaviymenejmentningasosiymasalalaridanya’nabiridebitorlikvakreditorlikqarzlariniboshqarishdir.Xozirda biznes jarayonlarining pul mablag‘lari bilan taminlaganlik darajasining nisbatan past ekanligi ( 2018 yilning 1 yanvar xolatiga ko‘ra 23-24 % tashkil etgan). Bu xolat kichik biznes sub’ektlarining moliyaviy tomoniga salbiy tasir ko‘rsatmoqda.
Tijorat banklari tomonidan kichik biznes sub’ektlariga berilayotgan kreditlarni foyiz stavkalarining (14-23 % yukoriligidir).Biznessubektlarininginvestitsionfaoliyatiniboshqarish, moliyaviymenejmentningdiqqatmarkazidaturadigan, uningsamaradorliginiko‘rsatibberuvchifunksiyadir. Investitsiyalaryangiisho‘rinlariniyaratish, yangitovarlarniishlabchikarish, eksportsalohiyatinikengaytirishgaxizmatkiladi. Respublikamizdamakrodarajadagiiqtisodiyo‘sishnita’minlashvamavjudresurslardansamaralifoydalanish,investitsionfaoliyatniamalgaoshirishnibirlamchiahamiyatgaegaekanliginibildiradi.
Menejerlarmoliyaviymenejmentningyuqoridasanabo‘tilganbarchamasalalarigaalohidaixtisoslashtiriladilar. Maxsusyo‘nalishdagimutahassislarningmaslahatlarivatavsiyalaridanfoydalanishmamlakatmiqyosidayalpiichkimahsulotni, biznesfaoliyatimiqyosidaesaqo‘shilganqiymatniko‘paytirishgaxizmatqiladi. Biznesjarayonlariniboshqarishnio‘rganayotgantalabalar. moliyaviymenejment, risklarniboshqarishvaboshqamasalalarqatoridao‘zlariuchunmoliyaviytushunchalarnihambilibolishlarifoydalixisoblanadi. Kasbishifokoryokiharbiysohamutaxassisibo‘lsada, yo‘lharakatiqoidalarinio‘rganibborishizarurbo‘lganikabi, biznesegalarihammoliya, kredit, soliq, sug‘urtakabiiqtisodiytushunchalarnibilishlarishart.
Harkuniaxborotvositalaridatakror-takroryalpiichkimahsuloto‘sayotgani, mintaqaviyichkimahsulot, korxonaqo‘shilganqiymatiortayotganito‘g‘risidaeshitamiz, o‘qiymiz, ko‘ramiz. Xo‘sh, o‘shaYAIMnima? Uniqachonnimagaqo‘shib “iste’mol” qilishkerak. YAlpiichkimahsulotxo‘jalikfaoliyatinimuvofiqlashtiruvchiengqulay, engmuhim, engto‘g‘ribahoberuvchiko‘rsatkich. Korxonafaoliyatidaqo‘shilganvatanolinganqiymatlarqo‘shilibhududiyichkimahsulot, ularhamqo‘shilibmamlakatyalpiichkimahsulotinitashkiletadi. Qo‘shilganqiymato‘zinima? 1.Ishhaqivaungamajburiyajratmalar. 2.Asosiyvositalar (bino, dastgoh,asbobuskunalarni,stanoklarni, mashinalarni) eskirishi, eyilishiyokiamortizatsiyasikiymati 3. Soliqlar . Ersolig‘i, mol-mulksolig‘i, suvresurslaridanfoydalanganlikuchunsoliq, erqaridanfoydalanganliksolig‘ivaruxsatnoma, litsenziya, bojxonabojikabitannarxdaaksettiriladigansoliqvamajburiyto‘lovlar. 4. Foyda. Foydaqachonma’lumbo‘ladi? FoydaTovarrealizatsiyaqilingachxaridortomonidanbozornarxitanolingachma’lumbo‘ladi. Realizatsiyanarxidanimalarbor? Xom-ashyo, elektr, gaz, transportvaboshqachetdanpulgasotibolinadiganqimmatliresurslarvabizxo‘jalikyurituvchilarqo‘shganqiymatlarkiradi. Xomashyoninarxinitanolib, bizsotiboldik. YA’niuningqiymatinibizbelgilamadikbozorbelgiladi. Bizqo‘shaolganqiymatlarsanabo‘tilgan 4 taguruhgakiruvchiqimmatlar, ya’niishhaqi, amortizatsiyaningyillikkiymati, soliqlarvafoyda. Harbirkorxonaningo‘ziqo‘shganqiymatiyig‘ilibtarmoq, hudud, mintaqavamamlakatmiqyosidako‘rsatkichlarinitashkiletadi.
Moliyaviymenejmentdaturlisharoitlardavausullardafoydanime’yorlashtirish, oldindanbelgilash, to‘g‘risidaharbirbiznessubektlariningo‘zigaxosxususiyatlaridankelibchiqadiganmulohazalarilgarisuriladi. Foydaaniqlangani – bumahsulotrealizatsiyabo‘lganliginibildiradi. YA’nitovarnisotishgachatayyorlashuchunsarflanganbarchaharajatlarto‘liqqoplanganliginibildiradi. Ishchi, xizmatchi, korxonaegasihamo‘zigaxisoblanganishhaqini, soliqlarnito‘laganholdafoyda olishimumkin. Xattobinoijarasiuchunto‘langanmablag‘hamqaytadi. Ishhaqiningto‘langanligibilanmamlakatdaishlabchiqarilayotganvachetdankeltirilgantovarlarnisotibolishuchunxaridquvvatigaegabulganharidorlarvabuyurtmachilarshakillanadi. Ishhaqito‘langaniyagonaijtimoiyto‘lovpensiyajamg‘armasigamehnatvabandlikkako‘maklashishjamg‘armasiga, kasabauyushmalarifederatsiyasigapulkelibtushganini , ya’nipensiyalarnito‘labiste’molchilarningxaridquvvatita’minlanganligivaboshqabirqatorijtimoiyqo‘llabquvatlashishlarimoliyalashtirilganliginibildiradi.
Tovarrealizatsiyabo‘lib, yangidanqo‘shilganqiymattanolinganligidavlatbyudjetidaromadlarigasoliqlarvaboshqamajburiyto‘lovlarxamdanosoliqdaromadlarkelibtushganliginibildiradi.
Biznesjarayonlaridasoliqlarningo‘rnialohidaahamiyatkasbetganinivaxususiybiznesegalariuchunmuxumaxamiyatgaegaliginixisobgaolibsoliklarmasalasinialoxidabulimdayoritibberishgaxarakatkildik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
