Fikrlash to'g'risidagi hozirgi zamon tassavuri
. Fikrlash faoliya-
tida kO'pincha maxsus savollar qo'yiladi, masalalar ifodalab beriladi. Javob-
larni qidirish, yangi masalalarni ycchish vaqtida ko'pincha bi ma'lull1
darajada kuch sarflaymiz, irodamizni ishga solamiz, bunda ba'zan katta
qiyinchiliklarni, to'sqinliklarni yengishga to'g'ri kcladi.
Fikrlash faoliyati paytida odamdagi umumiy emotsional holat yoki kayfiyat ham tafakkur jarayonlarida ancha ahamiyatga ega. Har qanday
ijobiy (quvonchli, yoqimli) kayfiyat odatda odamning fikrlash faoliyatini
ham oshiradi. Odam yomon, noxush kayfiyatda bo'iganida (xafa bo'lib,
qo'rqib turganida) uning fikrlash jarayonlari ham pasayib ketadi. Biroq,
agar ijobiy hislar juda kuchayib ketsa, bu ijobiy hislar ham tafakkur jara-
yonlarini bo'shashtirib yuborishi mumkin. Odamda kuchli hislar paydo
bo'iganidan ko'pincha uning fikri «chuvalib ketadi», «to'xtalib qoladi».
Fikrlash vazifalari boshqa kishilar tomonidan qo'yilganidagina va
qo'yilgan vazifalar faqat tayyor shakllarga asoslanib va boshqa kishilar-
ning bevosita yordami bilan hal qilinayotganidagina ozmi-ko'pmi faol
ravishda ishga solingan tafakkur nomustaqil tafakkurdir
.
Fikrning mahsuldorligi biron vaqt davomida biror jihatdan qimmatli bo'lgan va mustaqil ravishda vujudga keltirilayotgan fikrlarning miqdori- da ifodalanadi. Tafakkurni biz sermahsul va kam mahsul yoki mahsulsiz tafakkur deb aytishirriiz mumkin.
Agar odam muayyan bir vaqt ichida biror jihatdan qimmatli va yangi fikrlarni (masalan, i1miy sohada) ko'p yaratayotgan bo'lsa, agar u ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan yangi nazariy va amaliy vazifalarni hal qilayotgan bo'lsa, bunday kishining tafakkurini biz sermahsul, original tafakkur deb ataymi
Limbik tizim va uning genezi Limbik tizimning vazifasi - o'zini saqlab qolish va turning omon qolishi bilan bog'liq jihatlarni boshqarish. Masalan, hissiy reaktsiyalar, motivatsiya, hayajonlanish darajasi va hatto ba'zi bir xotira turlari.
"Limbik tizim" tushunchasi Pol Maklinga tegishli bo'lib, u 1952 yilda ushbu tuzilmani kengaytirdi va sxemani yanada murakkab tarzda aniqladi. Shuningdek, u inson miyasi turli xil miyalardan iborat bo'lganligini himoya qilib, uchta miya nazariyasini taklif qildi, bu bizning turimiz evolyutsiyamizning natijasidir.
Limbik tizimning muayyan tarkibi ham xotiraga qo'shiladi: ikkita katta limbik tizim tuzilishi, amigdala va hipokampus , xotirada muhim rol o'ynaydi. Amigdala qanday xotiralarni saqlab qolish va xotiralar miyada saqlanganligini aniqlash uchun javobgardir. Bu aniqlik, bir hodisa yuz berganida, hissiyotlarning qanchalik katta ta'siriga bog'liq. Hipokampus, miya yarim hemisferasining tegishli qismiga uzoq vaqt saqlash uchun xotiralar yuboradi va kerak bo'lganda ularni oladi. Miyaning bu hududiga zarar yetkazilishi yangi xotiralarni yaratishga qodir emas.
Hali ham korteks va gipotalamus va miya tuzilishi o'rtasidagi tuzilmalarni o'z ichiga oladi, ammo turli mutaxassislar limbik tizimning bir qismi sifatida turli tuzilmalarni o'z ichiga olgan. Amigdala va hipokampus keng tarqalgan bo'lib, u alfaktorlar korteksidir. Biroq, bu erda fikrlar, limbik tizimning bir qismi sifatida qaraladi va Paralimbic nima, limbik tizimi bilan yaqindan hamkorlik qilgan, lekin, albatta, bir qismi emas, balki, bir tuzilishga ega.
Limbik tizim nima?
Limbik tizim - bu miyaning diffuz chegaralari bo'lgan, ayniqsa bir-biri bilan bog'langan va vazifasi hissiy holatlarning paydo bo'lishi yoki "instinktlar" tomonidan tushunilishi mumkin bo'lgan narsalar bilan bog'liq bo'lgan, agar biz ushbu tushunchani ishlatsak uning ma'nosi kengroq. Qo'rquv, baxt yoki g'azab, shuningdek, barcha nozik hissiy holatlar, ushbu neyronlar tarmog'ida ularning asosiy nevrologik asoslari mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |