Guruh talabasi Abdusamiyeva Sevaraning «Izoxinolin» mavzusidagi Kurs ishi Mavzu: Izoxinolin mundarija

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev
Mаvzuning dоlzаrbligi. Izoxinolin bu kimyo fanida ancha murakkab boʻlgan mavzulardan biri. Chunki Izoxinolinlarning turli koʻrinishlari, alkaloidlari va guruhlari mavjud. Bular ham oʻz navbatida katta qismlarga boʻlinadi. Bu mavzuni tanlashdan asosiy maqsadi talabalarga Izoxinolin va unga oid barcha narsa haqida iloji boricha toʻliq maʼlumot va sifatli maʼlumot berish
hisoblanadi. Chunki internet tarmoqlarida va qoʻshimcha adabiyotlardan bunday mavzudagi maʼlumotlar kam agar boʻlganda ham ular ancha murakkab holatda tushuntirilgan. Kurs ishida mavzuni aniq va oson usullar bilan tushuntirib berishga harakat qilingan.
Kusr ishining maqsad va vazifalari: Kurs ishidan asosiy maqsad talabalarga kimyo va biologiya fanidan maʼlumot kam boʻlgan yoki ancha murakkab holatda tushuntirilgan . Izoxinolinlar haqida iloji boricha toʻliq va sodda usulda tushuntirishga harakat qilingan. Kurs ishining asosiy vazifasi Izoxinolin haqida boshlangich maʼlumot berish, Izoxinolin alkaloidlari, Xinolin Izoxinolin guruhi alkaloidlari haqida maʼlumot berish va eng muhimi Izoxinolin xosilalari oʻrgatish hisoblanadi. Izoxinolin xosilalari orqali esa Izoxinolin alkaloidlari va Xinolin Izoxinolin guruhi alkaloidlarii, Xinuklidinning tibbiyotda qo‘llanadigan hosilalari, Izoxinolin hosilalari tasniflanish va Atseklidin va Fenkarol haqida maʼlumot berilgan.


Xinolinlar
Xinolin2,3.benzopiridin, C₉H₇ geterotsiklik birikma, oʻziga xos hidli rangsiz sutokdik. Mol. m. 129,15. Qaynash temperaturasi 238°, suvda oz, spirt va efirda yaxshi eriydi. Xinolin — kucheiz asos, kislotalar bilan tuzlar hosil qiladi. Toshkumir smolasida boʻladi. Sunʼiy yoʻl bilan ham olinadi. Oltingugurt, fosforni eritishda, aromatik kislotalarni dekarboksillashda va boshqa reaksiyalarda ishlatiladi. Xinolin hosilalari (mas, plazmotsid, plazmoxin, sovkain, atofan va boshqalar) tibbiyotda dori sifatida ishlatiladi. Xinolin sianin boʻyagichlar ishlab chiqarishda qoʻllanadi, koʻpgina alkaloidlar xinolin hosilalaridir.
Xinolin asos, anilindan kuchli va piridindan kuchsizroq, pKa 4,90. N atomida osonlik bilan protonlanadi, konchi hosil qiladi. to-tami cheklangan eruvchan barqaror tuzlar (mp. sulfat 164, dikromat 167, fosfat 165, xloroplatinat 218 ° C), alkil-, ba'zi aril-, asil galogenidlar va dialkil sulfatlar bilan - mos keladigan to'rtlamchi tuzlar (xinolinyum tuzlari).
Birinchi isitishda alkilkinolinium galogenidlari 300°C gacha bo'lgan
muhrlangan naychada alkil o'rnini bosuvchi preimning migratsiyasi bilan
Ladenburg reaktsiyasiga kiradi. 2, 4 va 8-pozitsiyalarda; Sianid anioni 4-siyanoxinolinlarni hosil qilish uchun biriktiriladi, ular kislotali muhitda
4-xinolinkarboksilik (sinxonin) ga aylanadi. Sianid anioni 1-atsilxinoliniy tuzlariga qo'shiladi, 1-atsil-2-siyano-1,2-dihidroqinolinlar hosil qiladi . Qayta kiritish.
Xinolin halqa tizimining shakllanishiga olib keladigan sintezlarning aksariyati piridin halqasini to'rtta mumkin bo'lgan usullardan birida yopishdan iborat:

I turdagi bog'lanishning shakllanishi.
Debner-Miller sintezi.
I turdagi usullarning eng umumiy usulini ifodalaydi.
Debner-Miller sintezida a,b-to‘yinmagan aldegidlar va ketonlardan
foydalaniladi. Bu piridin halqasida o'rinbosarlarni o'z ichiga olgan turli xil
xinolin hosilalarini sintez qilishda usulning imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi. Kondensator sifatida HC1 va ZnCl2 ishlatiladi. Sintezning bu varianti dihidroqinolinning oksidlanish bosqichini ham talab qiladi
(dehidrogenlanish vodorodning reaksiya muhitida mavjud bo'lgan Shiff asosiga o'tishi tufayli sodir bo'ladi)

Bu reaksiya deyarli barcha aromatik aminlarga taalluqli ekanligi isbotlangan. Aldegid sifatida krotonik yoki sinnamikga o'xshash har qanday a,b

to'yinmagan aldegidni olish mumkin. Reaksiyaning umumiy jarayoni
diagrammada tasvirlangan.Shunday qilib, aldegidlar aralashmasidan foydalangan holda ko'pchilik sintezlar aromatik va yog'li aldegidlar bilan amalga oshirildi. Bunday holda, kondensatsiyaning bir yo'nalishi ustunlik qiladi. Masalan, atsetaldegid va m-nitrobenzaldegid ishtirokidagi kondensatsiya:
Skraup sintezi arilaminlarninga, b to'yinmagan karbonil birikmalari bilan kondensatsiyasi. Busintez, Debner-Miller sintezi kabi, dihidroqinolin hosilasi hosil bo'lishi orqali boradi. Usullar orasidagi farq oraliq mahsulot, dihidroqinolinni xinolinga dihidrogenlashni yakunlovchi turli reagentlardan foydalanishdadir. Döbner-Miller usulida bunday reagent dastlab olingan moddalardan hosil bo'lgan Shiff asosi bo'lib, uvodorodni biriktirishga va shu bilan dehidrogenatsiyani yakunlashga qodir. Skraupreaktsiyasidagi drogenatsiya maxsus qo'shilgan reagent bilan yakunlanadi.
Skraup usulida aminokislotalarga kamida bitta erkin orto pozitsiyasi bo'lgan aromatik amin glitserin, sulfat kislota (dehidratlovchi va katalizator vazifasini bajaradi) va oksidlovchi vosita bilan isitiladi. Eng oddiy holatda, amin sifatida anilin, oksidlovchi sifatida nitrobenzol olinsa, reaksiya quyidagi sxema bilan ifodalanishi mumkin:
Glitserinning suvsizlanishi a,b-to'yinmagan aldegid - akrolein hosil bo'lishiga olib keladi. Keyinchalik, aftidan, Mayklga ko'ra anilinning akroleinning faollashtirilgan qo'sh bog'lanishiga qo'shilishi sodir bo'ladi. Tsiklning keyingi elektrofil yopilishi kislotali katalizni talab qiladi. Olingan gidrogenlangan strukturani oksidlash uchun dastlabki anilin bilan bir xil tuzilishga ega nitrobenzol ishlatiladi. Reaksiya yuqori ekzotermikdir, shuning uchun odatda jarayonni kechiktiruvchi temir (II) sulfat qo'shiladi.
Debner-Miller reaktsiyasida bo'lgani kabi, bu erda oraliq Shiff asosini hosil qilish mumkin. Bu hech qanday tarzda reaktsiyaning borishiga ta'sir qila olmaydi, chunki sikllanishning asosiy mahsuloti dihidroqinolindir. Uning qanday hosil bo'lishi mutlaqo ahamiyatsiz: suv yoki anilinning molekulyar yo'q qilinishi natijasida.
Ushbu usulni kislotaga sezgir guruhlarni o'z ichiga olgan birikmalarni sintez qilish uchun ishlatib bo'lmaydi. Bu geterotsiklik halqada almashtirilmagan xinolinlarni sintez qilishning eng yaxshi usuli bo'lgan ushbu usulning yagona cheklovidir.

Kombin sintezi - arilaminlarning 1,3-dikarbonil birikmalari bilankondensatsiyasi.

1,3-dikarbonil birikmasining aromatik amin bilan kondensatsiyasi yuqori hosilda b-aminoenonni beradi, u konsentrlangan kislota ta'sirida sikllanadi. Bu bosqich mezomer O-protonlangan aminoenonning elektrofil o'rnini bosadi va keyinchalik suv molekulasining yo'q qilinishi aromatik xinolin hosil bo'lishiga olib keladi.
Konrad-Limpach-Knorr sintezi - arilaminlarning b-ketoesterlar bilan kondensatsiyasi.
Bu usul, avvalgisiga o'xshash, arilaminlarning b-ketoesterlar bilan kondensatsiyasiga asoslangan va xinolonlarga olib keladi. Ketoesterlar ikki xil karbonil guruhiga ega va aromatik aminlarning amino guruhi ketonning eng faol karbonil guruhi bilan kondensatsiyalanadi. Olingan b-aminoakril efir 250 C da 4-xinolonga aylanadi.

Shunisi qiziqki, asetoasetik efirdan foydalanganda reaksiya sharoitiga qarab 2-metilxinolonlar–4 yoki 4-metilxinolonlar–2 hosil boʻlishi mumkin. Aminoguruhning keton karboniliga hujumi (2-metilxinolonlar-4 hosil bo'lishi) past haroratlarda davom etadigan kinetik boshqariladigan jarayondir.(~ 20°C). Ester guruhiga hujum termodinamik jihatdan afzalroq va reaktsiya 110-140 ° C da amalga oshirilganda sodir bo'ladi (4-metilxinolon-2 hosil bo'lishi). Olingan kondensatsiya mahsuloti izomerik 2-xinolonni olish uchun sikllanadi. Shunday qilib, bu sintez siklizatsiya yo'nalishini boshqarishga imkon beradi.

II turga ko'ra muloqotni shakllantirish.

Tarkibida orto-atsilanilinlar va karbonil birikmalaridan sintez.
a-metilen guruhi (Fridlender sintezi).
Xinolinlarni orto-atsilanilinlarni kislotalar yoki ishqorlar bilan katalizlangan ketonlar yoki aldegidlar (ikkinchisida a-metilen guruhi bo'lishi kerak) bilan kondensatsiya qilish yo'li bilan olish mumkin. Rasmiy ravishda, bu turdagi kondensatsiya Shiff asosining hosil bo'lishidan va aril karbonil va faol metilen guruhi ishtirokida keyingi aldol tipidagi kondensatsiyadan iborat.

Yuqoridagi misollardan ko'rinib turibdiki, kondensatsiyaning yo'nalishi, demak, sikllanish reaksiya sharoitlariga bog'liq. Kislotali muhitda karbonil birikma neytral C3-enol, ishqoriy muhitda C1-enolat anioni sifatida reaksiyaga kirishadi. Xuddi shunday qonuniyatlar turli kislotalilik va asosli muhitda metil etil ketonning aldol kondensatsiyasi jarayonida ham kuzatiladi.

Orto-atsilanilinlarni olish qiyin bo'lganligi sababli, orto-nitrokarbonil prekursorlarini faol metilen komponentlari bilan kondensatsiyalash, so'ngra reduktiv siklizatsiya qo'llaniladi.
Pfitzinger sintezi.
Oldingi sintez deyarli mavjud bo'lmagan orto-benzaldegidlardan foydalanishga asoslangan va Friedländer usulining ushbu versiyasi o'rniga ancha oson bo'lgan almashtiriladigan izatinlardan foydalanadi. Pfitzinger sintezi besh a'zoli izatin halqasining ishqoriy gidrolitik ochilishidan va natijada hosil bo'lgan orto-aminofenilglioksilik kislota anionining ketonlar bilan kondensatsiyasidan iborat. Boshlang'ich izatini barcha bosqichlarda mavjud reagentlardan osongina va yuqori mahsuldorlikda olish mumkin:

Tadqiqot usullari va metodlari.

2-merkaptokinolin import qilingan reaktivdir. Metilpropiolat import qilingan reaktivdir. Etilpropiolat import qilingan reaktivdir. Feniletinilketon import qilingan reaktivdir. YMR spektrlari BrukerDPX-400 asbobida CDCl3 da 400,13(1N) va CDCl3 da100,61(13S) ish chastotalarida qayd etilgan. Ichki standart: HMDS. Elementlar tahlili Thermo Scientific Flash 2000 CHN
Sanalizatorida,erish nuqtalari Boëtius asbobida
(PHMK05VEBWagetechnikRapido) o'lchandi. Reaksiyalarda quruq va
Distillangan erituvchilar ishlatilgan. (Z)-va(E)-metil-3-(xinolin-2-ilsulfanil) propenoat(1,3).0,328g(2,03mmol)2-merkaptokinolinning 20 ml metil spirtidagi eritmasiga (to‘liq eritish uchun suv hammomida isitiladi) 5 ml metil spirtidagi 0,171 ( 2,03 mmol) metilpropiolat eritmasini qo‘shing. Aralash xona haroratida 99 soat davomida aralashtiriladi. Rotordagi erituvchini olib tashlang. Vakuumda quriting. Mahsulot 10:0,5 nisbatda Z-vaE-izomerlar aralashmasi sifatida olinadi. Hosildorligi: 0,497g (99%), ochsariq rangli kristallmodda. Tpl.82–84°S.