Guruh talabasi Abdullayev Akmaljon Laboratoriya ishi № Mavzu: Electronics Workbench dasturida sxemalar qurish. Laboratoriya ishining maqsadi

Hisobot mazmuni.
Laboratoriya ishi bo’yicha har bitta talaba variant raqami bo’yicha quyidagi jadvalda berilgan elementlar panellarida joylashgan elementlarning to’la tavsiflarini keltirsin.

1.1-jadval.
Variant №	Berilgan funksiya	Variant №	Berilgan funksiya
1.	Sources Elementlar paneli	8	Logic Gates elementlar paneli
2.	Basic elementlar paneli	9	Digital elementlar paneli
3.	Diodes elementlar paneli	10	Indicators elementlar paneli
4.	Transistors elementlar paneli	11	Controls elementlar paneli
5.	Analog ICs elementlar paneli	12	Miscellaneous elementlar Paneli
6.	Mixed ICs elementlar paneli	13	Instruments elementlar paneli
7.	Digital ICs elementlar paneli	14	Analysis Graphs elementlar paneli

3. Diodes elementlar paneli.
Bu elementlar panelida quyidagi elementlar mavjud:

1. 
   Diod - (yunon. di... ikki martalikni bildiruvchi old qo’shimcha va еlektr od) – bir tomonlama еlektr o’tkazuvchanlik xossasiga еga bo’lgan ikki еlektrodi asbob. Еlektrvakumli, yarim o’tkazgichli diod, gazotron xillari bor. Radiotexnika, еlektronika, еnergetika va texnikaning boshqa sohalarida asosan, o’zgaruvchan tokni to’g’rilash, detektrlash, chastotani qayta o’zgartirish, еlektr zanjirlarni almashlab ulashda ishlatiladi.
   
2. 
   Zener diod ( yoki stabilitron) - [lot. stabilis — turgʻun, doimiy va elek(tron)] — elektr zanjirining maʼlum qismidagi kuchlanishni birday tutib turish (barkarorlash) uchun ishlatiladigan ikki elektrodli gaz razryadli yoki yarim oʻtkazgichli asbob (diod). Ishi undan oʻtadigan tokning oʻzgarishiga qarab kuchlanishning qisman oʻzgarishiga asoslangan. Yarimoʻtkazgichli, toj razryadli va tutovchi razryadli xillari bor. Yarimoʻtkazgichli S. uchun barqarorlovchi kuchlanish 3—180 V, toj razryadli S. uchun 300 V—30 kV, tutovchi razryadli S. uchun 70—160 V. Slar elektron asboblarda qoʻllaniladi.
   
3. 
   LED -  (inglizcha: Light-emitting diode, „yorituvchi diod“) — bu yarimoʻtkazgichli yorugʻlik manbai boʻlib, tokni bevosita yorugʻlikka aylantiradi. Yarikoʻtkazgichdagi elektronlar elektron teshiklar bilan rekombinatsiya qilinganda, energiya fotonlar shaklida chiqariladi.
   
4. 
   Full-Wave Bridge Rectifier – diosli ko’prik deb ham ataladi. Juda ko’p sohalarda qo’llaniladi. Tokni ikki tomonlama o’tkazish uchun ishlatiladi. Diyot ko'prigining muhim xususiyati shundaki, kirish qutblanishidan qat'i nazar, chiqadigan qutblanish bir xil bo'ladi. Diyot ko'prigi sxemasi tomonidan ixtiro qilingan Polsha elektrotexnik Karol Pollak va 1895 yil dekabrda Buyuk Britaniyada patentlangan va 1896 yil yanvarda Germaniyada. 1897 yilda nemis fizigi Leo Graets shunga o'xshash sxemani mustaqil ravishda ixtiro qildi va nashr etdi.[5][6] Bugungi kunda elektron ba'zan Graets davri yoki Graets ko'prigi deb nomlanadi.
   
5. 
   Shockley diod - Shokli diodi (fizik Uilyam Shokli nomi bilan atalgan) to'rt qavatli yarimo'tkazgichli diod bo'lib, birinchi ixtiro qilingan yarimo'tkazgichli qurilmalardan biri edi. Bu P tipidagi va N tipidagi materialning o'zgaruvchan qatlamlari bilan PNPN diodidir. U o'chirilgan eshikli tiristorga teng. Shockley diodlari 1950-yillarning oxirida Shockley Semiconductor Laboratory tomonidan ishlab chiqarilgan va sotilgan. Shockley diodasi salbiy qarshilik xususiyatiga ega
   

6. 
   Silicon- Controlled Rectifier - Kremniy bilan boshqariladigan rektifikator yoki yarimo'tkazgich bilan boshqariladigan rektifikator to'rt qavatli qattiq holatdagi oqimni boshqaradigan qurilma. "Kremniy bilan boshqariladigan rektifikator" nomi General Electric kompaniyasining tiristor turi uchun savdo nomidir. To'rt qatlamli p-n-p-n kommutatsiya printsipi 1956- yilda Bell Laboratoriesdan Moll, Tanenbaum, Goldey va Holonyak tomonidan ishlab chiqilgan.
   

7. 
   Diac - The DIAC (o'zgaruvchan tok uchun diod) buzilish sodir bo'lganda, diyot mintaqaga kiradi salbiy dinamik qarshilik, diodadagi kuchlanish pasayishining pasayishiga va odatda diyot orqali oqimning keskin o'sishiga olib keladi. Diyot, u orqali oqim moslama uchun xarakterli qiymatdan pastga tushguncha o'tkazuvchanlikni saqlaydi tokni . Ushbu qiymatdan pastroq bo'lgan diyot yuqori qarshilikka, o'tkazuvchanlik holatiga qaytadi. Ushbu xatti-harakatlar ikki yo'nalishli bo'lib, odatda oqimning har ikki yo'nalishi uchun bir xil bo'ladi.
   
8. 
   Triac - o'zgaruvchan kuchlanish bilan ishlaydigan tizimlarda qo'llaniladi, u ikkita tiristor sifatida namoyon bo'ladi, ular parallel ravishda yoqiladi va o'chiriladi. Triac ikkala yo'nalishda ham oqimni o'tkazadi.
   

Xulosa: Men ushbu laboratoriyani tayorlash davomida Electronics Workbench dasturining Diod elementlar panelini elementlari bilan tanshib chiqdim. Ushbu elemenlar paneli signallar bilan ishlash davomida foydalanishimizni va bir nechta signallarni sintez qilish vazifalarini bajaradi.