Guruh: 32-17 Bajardi: Tillaxonova. M

Қовурманинг намлиги эса, агарда маҳсулот форпресслаш учун тайёрланган бўлса, 4,5-5.5% атрофида, экстракциясиз тўлиқ, пресслаш учун эса ишлатилаётган пресслаш машинасининг турига қараб, 3-4 % ёки 2.5-3 % бўлиши керак. Бу ҳолатда тайёрланган қовурманинг ҳарорати форпресслашга тайёрлангандан кўра юқорироқ бўлиб, 110-1200С ташкил қилади. Шу билан биргаликда маҳсулотнинг таркибидаги қобиқ миқдори чекланган бўлиб, кунгабоқар ва шунга ўхшаш уруғлар учун қобиқнинг қовурмадаги миқдори 8-10% дан ортмаслиги, пахта чигити қовурмасидаги шулха эса 1-3 навлар учун 15 % дан, 4 нав учун 17 % дан ортиб кетмаслиги лозим. Қовуришнинг 2-даври муддати ўртача ҳисобда 50-60 мин. атрофида бўлади.

Тайёр бўлган қовурма, маҳсулотдан мой қайси усул билан сиқиб олинишдан қатъий назар, маҳсулотга механиқ равишда керакли бўлган босим таъсир қилиш йўли билан ажратиб олинади. Маълумки пресслаш машинасининг асосий қисмлари пресслаш вали ва зеер камераларидан иборат бўлиб, бу иккала қисм орасидаги бўшлиқ маҳсулотнинг кириб келишидан токи кунжара шаклланиб чиқиб кетгунича ҳар бир секторда камайиб боради, натижада валнинг қабул бўлимидан зеер камераси 1-секторига узатилган маҳсулот ҳажми камайиш ҳисобига сиқила бошлайди. Бу пайтдан бошлаб қовурма заррачаларининг бир-бирига яқинлашуви ва йириклашувига олиб келади. Аввало сиртқи юзалар ва сирт юзадаги ғовакликлари сиқилиб, бу жойда жойлашган мой томчилари сиқиб чиқарила бошлайди.

.

• Турли омилларнинг преслаш жараёни унумдорлигига таъсири. Пресслашга тайёрланган қовурма таъминловчи қурилма орқали валнинг биринчи-қабул қилувчи вал зонасининг бўш ҳажмини тўлдиради.

Зеерли цилиндр билан унинг орасида айланувчи шнекли вал орасида бўш жой-винтовой канал қолади, у орқали шнекли валнинг қабул қилувчи ўрами ёрдамида қамраб олинган прессланаётган материал ҳаракатланади. Шнекли пресснинг асосий ишлаш принципи – қовурмани зеерда ҳаракатланаётганда сиқишдир. Бу эса шнек ўрамлари ва прессловчи трактнинг бўш ҳажмини аста-секин қисқариб бориши ҳисобига амалга ошади. Прессга тушаётган қовурма заррачалари орасида бўш жой кўп бўлади. Заррачаларнинг юза қисмида ва уларнинг ичида 2060%гача мой бўлади. Шунинг учун, қовурманинг ташқи юзасини камайтириш ва босим ҳосил қилиш учун шнекли валнинг бутун узунлиги бўйича винтли каналнинг бўш ҳажми камайиб боради.