Guljamol asqarova she’rlarida ayol ruhiyatini namoyon etuvchi grammatik vositalar

So’z tartibi so’zlarga yangi ma’no beruvchi va ga’ning mazmunini o’zgartiruvchi vositadir. Ga’larda so’z tartibi ayniqsa affiksatsiya kuchsiz bo’lgan tillarda, jumladan, ingliz va fransuz tillarida katta ahamiyatga egadir. Ingliz tilida ot va sifatlardagi affikslar unchalik farqlanmasligi tufayli ularning ga’dagi o’rniga ko’ra farqlash mumkin. Masalan, the arrived ‘eo’le – kelgan odamlar (sifat), the ‘eo’le arrived – Odamlar keldi (fe'l). The arrived are the tourists – Kelganlar sayohatchilardir (ot). Guljamol Asqarova she’rlarida ham so’z tartibi grammatik vosita kabi ayol ruhiyatini ochishda muhim ro’l o’ynaydi.
Varraklarda uchar yuraklar
Yuraklardek uchar varraklar,
Bir diydor deb jonim halaklar,
Bahor keldi aхir olamga.
Gapda so’zlarning tartibiga ko’ra ga’ bo’laklari va bu so’zlarning o’zaro aloqasi aniqlanadi. Hind-evro’a tillarida so’z tartibi erkin hisoblanadi, ya’ni ko’pincha ga’dagi so’zlarning o’rnini almashtirish mumkin. Ba’zi tillarda, xususan, hind, xitoy, vyetnam, indonez tillarida ga’da so’z tartibini o’zgartirish katta ahamiyatga ega bo’lib, bu tillarda affiksatsiya grammatik ma’noni ifodalash vositasi sifatida qo’llanilmaydi. Affiksatsiya kuchli bo’lgan tillarda ga’da so’zlar tartibi unchalik ahamiyatli emas. Ga’da so’z tartibining o’zgarishi stilistik va mantiqiy jihatdan ahamiyatli bo’lishi mumkin.Shoiraning she’rlarida so’z tartibi inversiya holatda kelgam o’rinlar ko’p. o’zbek she’riyatida ‘oetik nutq inversiya holatida namoyon bo’ladi.
Osmon chorlasa gar, oyga boraman,
Suvsizman, chanqasam — soyga boraman.
Ko’nglimni ishq bilan to’ldir Xudojon,
Bo’m-bo’sh yurak bilan qayga boraman?
Urg'u so’zlarning grammatik ma’nosini farqlay oluvchi vosita bo’lib hizmat qilishi mumkin. Hind-evro’a tillarida so’zlar va so’z shakllari urg’uning o’rniga ko’ra grammatik ma’nolari bilan farqlanadi. Masalan, rus tilida mуká– un, mýka – azob, rуkú (roditelniy ‘adedj, yedinstvenniy chislo) qo'l – rýki (imtnitelniy ‘adedj mnojestvinniy chislo). German, turkiy, hind tillarida urg’u so’zlarning grammatik ma’nolarini ifoda qilishda kamroq qo’llanadi. Masalan, o’zbek tilida olmá (meva) – ólma (fe'lning buyruq shakli), atlás (mato) – atlas (xarita kitob) kabi urg’uning o’rniga ko’ra farqlanuvchi so’zlar juda kam.