Guliston davlat universiteti xolbekova m., Fayzullayeva o

Ko’kanchaga meros qopti bud-shud, oz-moz. (G’.G’)
-chak, -choq, -chiq qo’shimchalari bir-birlari bilan sinonimik munosabatda bo’lib, biri ikkinchisining funktsiyasini bajarishi mumkin: solinmoq G’G’solinchaq, erinchoqG’G’ erinchak kabi.
-choq, -chak shakllari ham og’zaki, ham yozma nutq uchun, -chiq eski o’zbek tili (qopchiq, qorachiq -hozir ham aktiv) va so’zlashuv nutqi uchun xos.
Biroq bolachiq, yonchiq, ipchiq, qavariiq kabi so’zlardagi –chiq qo’shimchasini –choq bilan almashtirib bo’lmaydi. Demak, ular har doim ham bir-birining vazifasini bajara olmaydi.
-gina erkalash ottenkasini ifodalovchi eng mahsuldor qo’shimcha –kina, -qina esa uning fonetik variantlari hisoblanadi. Funktsional usullarda bu qo’shimchalarning boshqa shakllari yo’q. Bu qo’shimchalar erkalash, suyush ma’nosida, asosan, so’zlashuv va badiiy nutqda ishlatiladi. Rasmiy va ilmiy usulda ular juda kam qo’llaniladi – passiv.
-gina morfemasi kichraytirish, erkalash ma’nosida –cha qo’shimchasi bilan sinonim bo’la oladi: qizgina G’G’qizcha kabi.
-gina qo’shimchasi bolagina, qizgina kabi ot va sifatlarga qo’shilib, sub’ektning ob’ektga munosabatini bildiradi. Bu qo’shimchalar sekingina, endigina kabi ravish, olmosh, son, hatto undov va ko’makchilarga ham qo’shila oladi.
Semantikasida ozlik, kamlik, kichiklik ma’nosi mavjud so’zlarga qo’shilgan –gina sifatning qiyosiy darajasini bildiruvchi –roq qo’shimchasi bilan sinonimik munosaatda bo’ladi: ozgina G’G’ozroq. Ozlikning aksini ko’rsatuvchi so’zlarga qo’shilganda va boshqa ko’pgina hollarda –gina qo’shimchasini –roq qo’shimchasi bilan almashtirish mumkin emas: anchaginaG’G’ ancharoq.
-gina qo’shimchasi sifatlarga qo’shilib, -imtir, -ish, -g’ish shakllari bilan ham vaziyatga ko’ra sinonim bo’la oladi: oqqina G’G’oqish.
-gina qo’shimchasi o’zi qo’shilib kelgan so’z bilan birgalikda quyidagi ma’nolarni anglatadi:
a) kichraytirish ma’nosini: Onasi to’rdagi burchakka yugurib carg’ayib ketgan kichikkina qog’oz oldi.