Гулистон давлат университети

Маҳсулотнинг иқтисодий кўрсаткичлари

Маҳсулот тури	Истеъмол баҳоси					Маҳсулот бирлиги кўрсаткичлари
	Сотиш баҳоси	Етказиб бериш	Ўрнатиш	..........	Жаъми	Таннарх	Фойда
---------
---------

Ҳар қандай маҳсулот ҳақиқий ишлаб чиқариш шаклини олгандан кейин бир қатор тавсифларга эга бўлади: сифат, хусусиятлар таркиби, номланиши, ташқи жихозланиши, қадоқланиши ва бошқалари. Уларни бизнес-режада муфассал баён этиш лозим бўлади (7.2-расм).

Махсулот,ғоя бўйича

Асосий вазифаси

6.2-расм. Маҳсулотнинг товар шаклидаги даражалари.

Товар уни истеъмолчи томонидан қабул қилиш нуқтаи назаридан кўриб чиқилиши зарур. Бу мақсадда товар ҳақида қуйидаги маълумотлар келтирилади:

1. Товар қондирувчи эҳтиёжлар
Эҳтиёжларни тавсифловчи асосий ахборот қуйидагилардан иборат:

• 
  товар номи;
  
• 
  товарнинг вазифалари, фойдалилиги;
  
• 
  товардан фойдаланишнинг универсаллиги, билвосита фойдалилик, иккинчи даражали қўллаш соҳалари (масалан, чанг ютгичдан хоналарни бўяшда фойдаланиш имконияти);
  
• 
  товарнинг ўзига хослигини таъминловчи омиллар.
  

2. Сифат кўрсаткичлари
Маҳсулот хусусиятларига унинг қуйидаги сифат кўрсаткичлари бевосита боғлиқ бўлади: узоқ муддат хизмат қилиш, ишончлилик, оддийлик, хавфсизлик ва ҳоказо. Айрим сифат кўрсаткичлари миқдорий жиҳатдан баҳоланиб, мос келувчи маълумотлар бизнес-режада келтирилиши мумкин. Хусусиятлар йиғиндисини худди сифат даражаси каби харидорлар тасаввурига мос келувчи тушунчалар орқали ўлчаниши зарур.
3. Иқтисодий кўрсаткичлар
Иқтисодий кўрсаткичлардан қуйидагилар келтирилиши лозим:

• 
  истеъмол баҳоси;
  
• 
  битта маҳсулот бирлиги таннархи ва у келтирувчи фойда.
  

Истеъмол баҳоси товарнинг хизмат қилиш муддати давомида унга сарфланувчи харажатларни акс эттириб, қуйидагилардан иборат бўлади:

• 
  сотиш баҳоси (нархи);
  
• 
  транспорт харажатлари;
  
• 
  ўрнатиш харажатлари;
  
• 
  ходимларни ўқитиш харажатлари;
  
• 
  эксплуатация харажатлари;
  
• 
  техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш харажатлари;
  
• 
  солиқлар;
  
• 
  суғурта бадаллари ва ҳоказо.
  

4. Товарнинг ташқи безалиши
Товарнинг ташқи безалишини тавсифлашда унинг замонавий дизайн ва истеъмолчилар талабларига мос келишини акс эттириш, маҳсулотнинг шакли унинг функцияларига қанчалик жавоб бериши, материали ва ранги нима асосида танланганлиги ва бошқаларни кўрсатиш лозим.