Гулистон давлат университети тиббиёт факультети “умумий тиббий фанлар” кафедраси физиология модули

Қоннинг физик ва кимёвий хоссалари

• Қоннинг ранги. Эритроцитлар таркибидаги гемоглобин қонга қизил ранг беради.
• Артериал қон оксигемоглобинга бой бўлганлиги туфайли оч қизил рангга эга.
• Веноз қон эса оксидланган гемоглобинлардан ташқари қайталанган гемоглобинни ҳам сақлаши ҳисобига тўқ қизил рангга эга. Қондаги гемоглобин тўқимага қанча кўп кислородни берса, веноз қон шунчалик тўқроқ рангга эга бўлади.

Қоннинг осмотик босими.

• Осмотик босим деб ярим ўтказгич парда орқали суюқ эритмадан қуюқ эритмага эритувчининг (қон учун сувни) ўтишини таъминловчи куч тушунилади.
• Қоннинг осмотик босими криоскопик усулда – музлаш нуқтасини (депрессиясини) аниқлаш орқали амалга оширилади.
• Қоннинг депрессияси 0,56 – 0,580С га тенг. Моляр (эритмада, 1 л сувда 1грамм молекуляр модда эриган) эритманинг депрессияси 1,860С га тенг.

Клапейрон тенгламаси ёрдамида одам қони осмотик босими 7,6 атм.га тенг эканлигини аниқлаш мумкин.

• Клапейрон тенгламаси ёрдамида одам қони осмотик босими 7,6 атм.га тенг эканлигини аниқлаш мумкин.
• Қоннинг осмотик босими унда эриган майда молекулали моддаларнинг миқдорига боғлиқ.
• Қон осмотик босимининг 60% қисми NaСl ҳисобига ҳосил бўлади. Қон, лимфа, тўқима суюқлиги ва тўқималарда осмотик босим деярли бир хил бўлади ва ўзгармайди.
• Қонга кўп миқдорда туз ва сув тушганда ҳам осмотик босимнинг катталиги кам ўзгаради.

• Қонга тушган ортикча сув буйрак орқали тезда чиқариб юборилади, бир қисми тўқима ва ҳужайрага ўтказилади, натижада осмотик босим дастлабки ҳолатга қайтади.
• Агар қонда туз миқдори ортса, тўқимадан сув қонга ўтади, буйрак орқали тузларни чиқариб юборилиши кучаяди.
• Оксил, ёғ ва карбонсувларнинг ҳазм тизимидан қон ва лимфага сурилиши, шунингдек, ҳужайра метаболизмида ҳосил бўлган майда молекулали моддаларнинг қонга тушиши осмотик босимни маълум даражада ўзгартириши мумкин.
• Осмотик босимнинг қондаги доимийлиги сақланиши ҳужайралар ҳаёт фаолияти учун катта аҳамиятга эга.

• Агар эритроцит қоннинг осмотик босимига тенг бўлган осмотик босимга эга (изотоник) эритмага солиб кўйилса, унда ҳеч қандай ўзгариш содир бўлмайди.
• Осмотик босими қонникидан юқори бўлган (гипертоник) эритмага солиб кўйилса, эритроцит бужмайиб қолади.
• Аксинча, осмотик босими қонникидан паст (гипотоник) эритмага солиб қўйилса, эритроцит шишиб ёрилиб кетиши мумкин.