Guliston davlat universiteti «kimyo» kafedrasi

Polikarbonat eritmasidan plenka olish

Polikarbonatdan olingan plenkalar pishiq va elastik bo’lganligi sababli, kino va fotoplenkalar olish uchun ishlatilishi mumkin. To’liq izotroplikni, shaffofligini, tasvirni tog’ri aks etishini ta’minlash uchun plenkalar eritmadan quyish usulida olinadi. Polikarbonatlar uchun eng yaxshi erituvchi sifatida metilenxlorid hisoblanadi, lekin uning bug’lanish tezligi juda katta, shu sababli unga dixloretan qo’shiladi (1:1), chunki buglanishning tezligi katta bo’lsa, plenka yuzasidagi namlik kondensatlanishi hisobiga xiralashib ketadi.
Kerakli materiallar: molekulyar og’irligi 20000-30000 bo’lgan diflon polikarbonati – 20 g; metilenxlorid va dixloretan (1:1) aralashmasi – 80 g.
Kerakli jixozlar: eritmadan quyish yo’li bilan plenka olish uchun mo’ljallangan qurilma; shisha plastinka; 250 ml hajmli kolba; shpatel.
20 g polikarbonat kichik portsiyalar bilan erituvchilar aralashmasi solingan kolbaga solinadi, aralashtirib turgan holda polimer eritiladi. Hosil bo’lgan qovushqoq eritmadagi havo pufakchalari va iflosliklar chiqib ketishi uchun shisha filtr orqali bir yoki ikki marta filtrlanadi.
Filtrlab olingan eritma ingichka qatlam bilan oldindan yuvib quritilgan shisha plastinkaga quyiladi, keyin erituvchi avval havoda, keyin 40⁰Cda quritish pechida qattiq plenka hosil bo’lguniga qadar quritiladi. Plenka chetlari pichoq yordamida kesiladi va sekinlik bilan shishadan olinadi. Hosil bo’lgan polikarbonat plenka mustaxkamligi tekshiriladi.

Suspenzion polimerlanish usulida polivinilatsetat olish

Kerakli reaktivlar: vinilatsetat – 10g; distillangan suv – 60 ml; polivinil spirt – 0,34 g; azo-bis-izobutironitril – 0,1 g; sirka kislotasi va natriy bikarbonat eritmalari.
Kerakli jixozlar: diametri 45 mm va balandligi 190 mm bo’lgan, mexanik aralashtirgich va teskari sovutgich bilan jixozlangan probirka; kontakt termometr bilan jixozlangan suv hammomi; Byuxner voronkasi.
Ishni bajarish tartibi: distillangan suvda aralashtirib turgan holda, 60⁰Cda polivinil spirt eritiladi, eritma sovutiladi va filtrlanadi.
Aloxida initsiatorni monomerdagi eritmasi tayyorlanadi va xona haroratigacha sovutilgan distillangan suvda eritilgan stabilizator solingan idishga tomchili voronka yordamida tomiziladi.
Reaktsiya davomida pH 3-4 atrofida bo’lishi lozim, buning uchun sirka kislotasi yoki natriy bikarbonati qo’shib turiladi.
Reaktsion aralashma suvli hammomda jarayon boshlanishida 65⁰Cgacha qizdiriladi, oxirida harorat 95⁰Cga ko’tariladi, bunda har soatda harorat 10⁰Cga ko’tariladi. Aralashtirgichning tezligi shunday boshqariladiki, suv fazasida monomerning mayda tomchilari hosil bo’lishi lozim. Bu tezlik 3-4 soat davomida bir maromda ushlab turiladi, bunda zichlik ortib ketishi hisobiga sharchalar (biser) probirka tubiga cho’ka boshlaydi. Polimer suv fazasidan filtrlash yo’li bilan ajratib olinadi, suv bilan yuviladi va havoda quritiladi. Hosil bo’lgan polimerni massa birlikdagi va foizdagi unumi aniqlanadi.