Guliston davlat universiteti «kimyo» kafedrasi

Kapillyarda suyuqlanish haroratini aniqlash

Kerakli jixozlar va reaktivlar. Uzunligi 150 mm va diamtri 13-15 mm, termometr uchun mo’ljallangan teshikli, tiqin bilan ta’minlangan probirka; 1⁰C bo’linish oralig’iga ega termometr; balandligi 15-20 mm, ichki diametri 1,5 mm, uchi kavsharlangan ingichka shishali kapillyar; sig’imi 300 ml bo’lgan tubi yassi, yon tomonida havo tsirkulyatsiyasi uchun teshigi bor kolba, o’rtasida probirka uchun mo’ljallangan teshigi bor tiqin.
Ish bajarish tartibi. Mayda kukunga aylantirilgan smola 3-5 mm balandlikda kapillyarga solinadi. Kapillyar termometrga rezina xalqa yordamida qotiriladi, bunda smola stolbachasi va termometr sharchasi bir xil sathda joylashgan bo’ladi. Kapillyarli termometr havo hammomi vazifasini o’taydigan probirkadagi tiqinga joylashtiriladi. Probirka shaffof glitserin yoki H₂SO₄ solingan kolbaga joylashtiriladi va elektr plitkada qizdiriladi, bunda termometrdagi harorat har daqiqada 2⁰Cga ko’tarilib borishi kerak.
Smola suyuqlanishni boshlagan harorat va smola butunlay shaffof bo’lib qoladigan harorat belgilab olinadi. Bu haroratlarning o’rtacha qiymati smolaning suyuqlanish harorati bo’ladi.

Polietilen kuli miqdorini aniqlash

Kul miqdorini topish uchun polimer termik parchalanishga uchratiladi.
Ishni bajarish tartibi. 50 g polimer 0,01 g aniqlikda olinadi, bu namunadan 15-25 g olib tigelga solinadi va elektr plitkada qizdiriladi. Namuna to’liq suyuqlanib bo’lgach, tigel alangaga tutiladi. Namuna ko’piklanib ketmasligi kerak. Namuna kuyib bo’lgach, tigelga namunaning qolgan qismi solinadi (15-20g) va ishlar qayta bajariladi. Barcha organik moddalar yonib bo’lgach, qoldiq 800+50⁰Cda 15-20 daqiqa davomida kuydiriladi, tigel eksikatorda sovutiladi va tarozida tortiladi.
Hisoblarni bajarish. Kulning miqdori (%) quyidagi formuladan topiladi:

Bu yerda g₁ – qoldiq og’irligi, g; g – polimer namunasi og’irligi, g.