Guliston davlat universiteti kasbiy pedagogika fandan

28 – Mavzu: Kasb-hunar ta’limi sohasida ijtimoiy 
hamkorlikni yo‘lga qo‘yish. 
Reja: 
1. Kasb-hunar ta’limida ijtimoiy muloqot, ijtimoiy hamkorlik tushunchasi. 
2. Kasb-hunar ta’limi sohasida ijtimoiy hamkorlarining asosiy turlari. 
3.O‘zbekistonda TASIS loyihasining faoliyati. 
4.  Kasb-hunar  kolleji  tomonidan  ijtimoiy  sheriklar  bilan  hamkorlikning  turli 
shakllarini amalga oshirish ahamiyati.  
1. Kasb-hunar ta’limida
 
ijtimoiy muloqot, ijtimoiy hamkorlik tushunchasi. 
Ijtimoiy  hamkorlik  –  deganda  jamiyat  yoki  malum  ommaning  siyosiy,  iqtisodiy,  madaniy 
va boshqa ehtiyojlarini qondirishga oid faoliyat bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishda bir-biriga 
ko‘mak  berish  tushiniladi.  Ijtimoiy  muloqot  ijtimoiy  hamkorlikni  amalga  oshirishning  asosiy 
mexanizmi  hisoblanib,  u  ijtimoiy,  iqtisodiy,  manaviy-marifiy,  texnik-  texnologik  va  shu  kabi 
yo‘nalishlarda  bo‘lishi  mumkin.  Hayotiy  tajribalar  va  tahlillarimiz  ijtimoiy  hamkorlik  bevosita 
kasb-hunar ta’limi sohasi uchun ham xos xususiyat ekanligidan dalolat bermoqda. Bu holat bozor 
iqtisodiyoti  sharoitida  yanada  yorqinroq  namoyon  bo‘lib,  hamkorlikni  teng  huquqliligi, 
manfaatdorligi  asosida  amalga  oshiriladi.  Manfaatlarni  muvofiqlashtirshda  eng  avval  moddiy 
rag‘bat sifatida ish haqi, tomonlar kelishishi, shart-sharoit, tomonlar burchi va huquqlari amaldagi 
qonunchilik hujjatlariga binoan ishlab chiqiladi va u ish beruvchilar va kasb-hunar kollejlari bilan 
cheklanib  qolmasdan,  boshqa  ko‘plab  tomonlarni  ham  o‘z  ichiga  qamrab  oladi.  Chunki 
tayyorlanayotgan mutaxassis kadrlarning kasbiy tayyorgarlik darajasiga ta’sir ko‘rsatuvchi: yuqori 
malakaliligi,  keng  ixtisosligi,  yangi  shart-sharoitga  tez  fursatlarda  moslashishi,  mustaqilligi, 
ishbilarmonliligi, faolligi, ijodkorligi kabilar bozor munosabatlari sharoitida mutaxassisni ijtimoiy 
himoyalash omillari sifatida o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. 
Demak,  yuqorida  sanab  ko‘rsatilgan  xislatlar  kasbiy  tayyorgarlik  ko‘rish  jarayonida 
shakllanishi  zarur.  Bunga  faqat  davlat  tomonidan  ajratilgan  mablag‘    bilan  to‘liq  erishish 
imkoniyati  mavjud  emasligi  isbot  talab  etmaydigan  hayotiy  haqiqatdir.  Shuning  uchun  ham 
mustaqil  respublikamizda  kechayotgan  tub  o‘zgarish  va  bozor  munosabatlari  bilan  uyg‘un  (mos, 

---

 
123 
mushtarak,  adekvat)  likni  ta’min  etuvchi  ijtimoiy  hamkorlik  mexanizmini  ishlab  chiqish    hamda 
amalga joriy etish zaruriyatini taqozo etmoqda. 
Ishlab chiqarishning mutaxassis kadrlarga qo‘ygan talablari shubhasiz kasb-hunar ta’limida 
asosiy    mo‘ljal  (maqsad  va  vazifa)  bo‘lib  xizmat  qiladi.  Bu  jarayonda  bevosita  inson  omilini  
ishtirok etishi o‘z navbatida ijtimoiy muloqot, munosabat va o‘zaro kelishuvni talab etadi. 
Ishlab  chiqarish  korxonalarining  kasb-hunar  kollejlari  faoliyatidagi  o‘rni    kerakli 
materiallar,  uskunalar,  dastgohlar  bilan  ta’minlash,  bitiruvchilarni  ishga  joylashtirish  kabi  o‘ta 
muhim  muammolar  bevosita  bog‘liq  bo‘lganligi  bois  bugungi  kunda  aksariyat  ishlab  chiqarish 
korxonalari iqtisodiy sabablarni bahona qilib, hamkorlikda ishtirok etmayaptilar. Hamkorlik kichik 
korxonalar  kesimida  deyarli  mavjud  emas.  Mavjud  holat  “  Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi” 
talablarini ham bajarilishiga o‘zining salbiy ta’sirini ko‘rsatishi tabiiy holdir. Shuning uchun ham 
kasb-hunar  ta’limi  sohasida  ijtimoiy  hamkorlikni  yo‘lga  qo‘yishda  oliy  va  o‘rta  maxsus  ta’limi, 
mehnat  va  aholini  ijtimoiy  muhofaza  qilish  vazirliklari,  ularning  joylardagi  organlari,  bandlik 
masalalari  bo‘yicha  xizmatlar,  ish  beruvchilar,  hokimlik,  kasaba  uyushmalari  ,  fuqarolarnig  o‘z-
o‘zini  boshqarish  organlari  (mahalla)  kabilarni  bu  ishga  jalb  etish  vaqti  allaqachon  yetgan.  Bu 
hamkorlikni  ta’min  etish  bilan  kasb-hunar  ta’limining  nufuzi  ko‘tarilib,  mavqei  ham 
mustahkamlanishi mumkin. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tahlillarimiz natijasi kasbiy ta’lim sohasidagi o‘zaro hamkorlikni  yo‘lga qo‘yishda 
quyidagilar o‘ziga xos to‘siq bo‘layotganligidan darak bermoqda: 

 
kasb-hunar  ta’limi  sohasidagi  boshqaruv  va  pedagog  kadrlarning  bozor  iqtisodiyoti 
sharoitida tashabbus bilan faoliyat ko‘rsatishga tayyor emasliklari; 

 
korxonalarning  mutaxassis  kadrlar  tayyorlash  va  ularning  malakasini  oshirish 
jarayonidagi ishtirokining keskin pasayib ketishi;