Guliston davlat universiteti jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat kafedrasi jismoniy tarbiya gigiyenasi va sportning tibbiy fiziologik asoslari

Tuproqning asosiy xossalari va uning gigienik, ekologik axamiyati.
Qaysi turdagi tuproq bo’lmasin, foydalanishiga qarab uch turga bo’linadi:
A) turar joylardan tashqarida joylashgan tabiiy tuproq, bunday tuproqlar qishloq xo’jaligiekinlarini ekish, yangi qurulishlar uchun foydalaniladi.
B) turar joylar uchun xosil qilingan sun’iy tuproq, bunday tuproq axoli turar joylarida xosil bo’lgan, ammo sanoat korxonalardan chiqqan axlat va chiqindilar ularni doimo ifloslantirib va zararlab keladi.
V) sun’iy qoplamalar tagidagi tuproqlar, asfalt, beton, shag’allar ostidagi erlar.
Tuproqlar mexanik tarkibiga qarab bir necha guruxlarga bo’linadi, ya’ni qumli, qumli-loyli, loyli qumoq tuproqlar, qoramtir, qora, qizil shag’alli, loy-qumli va boshqalar.
Ekogigienik nuqtaiy nazardan tuproqning yuza qavati axamiyatlidir, bunga tuproqni xaydaladigan qatlami, yani 25-30 uzog’i bilan 35-40 sm li qavati kiradi.


Nazorat savollari
1. Tuproq ekogigienasining jismoniy tarbiya va sportdagi axamiyati.
2. Tuproqning fizik va kimyoviy xususiyatlar.
3. Botulizm kasalini chaqiruvchi sporali mikrob tuproqda, necha yil yashashi mumkin.


Foydalanilgan adabiyotlar
1. Dubrovskiy V.I – «Valeologiya»: Sog’lom turmush tarzi, M. Retorika – Flinta, 1999 y
2. Ismailov M.N - «Bolalar va o’smirlar gigienasi»Toshkent,Ibn Sino, 1994 y
3. Sharipova D.D, Yuldashev. F - Abu Ali Ibn Sino sog’lom turmush tarzi haqida. «Sog’lom avlod uchun », Toshkent, 1996 y
4. Yunusova Yu.M. Osnovo’ metodiki fizicheskoy kulturo’. Tashkent 2005 g.
5. Sh.Otaboev, E.Sattorov, M.Melieva “Ekogigiena, jismoniy tarbiya, sport va salomatlikning tibbiy-psixologik asoslari” toshkent 2009 y
6. Zimkin N.V – fiziologicheskie osnovo’ fizicheskoy kulturo’ i sporta 1995 g
7.Azimov I.G, Sobitov Sh - «Sport fiziologiyasi», Toshkent , 1993 y
8. I. G’. Azimov Jismoniy tarbiya yosh fiziologiyasi. Tosh-1994 y