|
«Панель инструментов» -> «Настройка» buyrug’i tanlang. Hosil bo’lgan
«Настройка» muloqat darchasining «Формат» bo’limidan "диагональная граница сверху вниз" buyrug’iga mos keluvchi tugmani uskunalar paneliga sichqoncha yordamida olib o’ting.
В6 yacheykani faollashtirib, tugmasini bosing u ikki qismga bo’linadi.
Bizda sarf-xarajatlar jadval (massiv)ini bir nom bilan nomlab qo’yish imkoniyati bor. Bu bizga chiziqli dasturlash masalasini hal qilish uchun osonlik tug’diradi. Buning uchun quyidagi ishlar bajariladi
C7:G10 diapozonini belgilab(faollashtirib) oling. «Вставка» menyusidagi «Имя» -> «Присвоить» buyruqni bosing.
Hosil bo’lgan «Prisvoenie imeni» muloqot darchasida massivni nomini P orqali belgilab kiriting va tasdiqlash uchun OK tugmasini bosamiz. Massiv R nomi bilan ataldi. Formulalar qatorining chap qismida S7:G10 massiv uchun belgilangan P nom hosil bo’ladi.
Endi echim olinadigan maydonni tanlab, masala shartidagi etkazilishi lozim bo’lgan mahsulotlar miqdorlari uchun kerakli jadvalni to’ldiramiz.
X - i-ombordan j-iste’molchiga etkaziladigan mahsulot miqdorini massivini aniqlab olamiz.
Buning uchun J7:N10 yacheykalarni faollashtirib, «Имя»(ном) (formulalar yozish qatorining chap qismida) massiv nomini X deb kiriting va
«Enter» ni bosing.
Noto’g’ri kiritilgan nomni o’chirish uchun: «Вставка» menyusidan
«Имя» -> «Присвоить» buyrug’i tanlanadi. «Присвоение имени» muloqatli darchasida noto’g’ri nomni belgilaymiz va «Удалить» tugmasi bosiladi.
«Etkazish» qatorining har bir qatorida j-iste’molchiga berilayotgan umumiy mahsulot miqdorini ko’rsatuvchi formula qo’yiladi. Buning uchun J11 yacheyka tanlab olinadi. Uning formula satrida=СУММ(J7:J10) formulasi kiritiladi. £olgan yacheykalarda ham bunday formulani osonlik bilan kiritish mumkin. Buning uchun sichqoncha ko’rsatkichi J11 yacheykaning pastki o’ng burchagiga keltiriladi. Sichqoncha ko’rsatkichi o’zgarganda uning o’ng tugmasini bosib turib, N11 katakgacha "surib boriladi". Buni avto to’ldirish orqali amalga oshiriladi. Bu holda J11 katakdagi formulaning nusxasi K11:N11 kataklarga ham ko’chiriladi.
"Talab" qatorida har bir iste’molchi talab qiladigan eng kam mahsulotlari miqdorlari kiritiladi. Umumiy miqdorni hisoblash uchun esa, J12:N12 yacheykalari belgilab, standart uskunalar panelidagi «Автосумма» tugmasi bosiladi. Bunda O12 katakka ularning umumiy yig’indisi hisoblanadi.
"Ombordan olinayotgan" ustunida har bir ombordan olinayotgan mahsulot miqdorini ko’rsatuvchi formulani kiritish kerak. O7 yacheykaani belgilab, formula qatorida =СУММ(J7:N7) formulasi kiritiladi. Bu formulani xuddi yuqoridagi kabi O8:O10 kataklarga ham nusxasi olinadi.
"Omborda mavjud" ustunida esa har bir omborda mavjud bo’lgan
«chegaralangan resurslar» miqdori kiritib chiqiladi. Yana umumiy miqdorni hosil qilib turish uchun R7:R10 kataklarni belgilab, standart uskunalar panelidagi
«Автосумма» tugmasi bosiladi. Natijada R11 katakda umumiy mavjud bo’lgan mahsulot miqdori ko’rsatib beriladi.
R12 etkazilayotgan mahsulotdan ombordagidan kamligi (omborda mahsulot qolib ketadi) yoki tengligi (ko’p bo’lishi mumkin emas) umumiy miqdorlarni solishtiruvchi, nazorat qiluvchi =ЕСЛИ( О12=Р11, "Mos keladi", "Mos kelmaydi") formulasini kiritib qo’yamiz.
Olib ketilayotgan va etkazilatgan mahsulotlar miqdorini ko’rsatuvchi yacheykalarga nom berib qo’yamiz. O6:R10 diapozon belgilab, «Вставка» менюсида «Имя»->«Создать» buyrug’i tanlanadi. «Создать имя» muloqotli
darchasida «OK» tasdiq tugmasi bosiladi. Yuqorida ko’rsatilgan amallarni o’xshash ravishda J11:N12 diapozon uchun ham bajarib ko’ring.
Bu bilan etkazilayotgan, talab qilinayotgan, olib ketilayotgan, mavjud bo’lgan mahsulotlarning ustun yoki satrlarda ifodalash kabi ma’lumotlarni kompyuterga kiritgan bo’lasiz.
J13 katakka "Natija" yozuvini kiriting. Hamda u uchun formulalar qatori
=СУММПРОИЗВ(P;X) formulasini kiritamiz. J13 va K13 yacheykalarining birlashtirish maqsadga muvofiq. Buni amalga oshirish uchun «Формат» menyusidagi «Ячейка» buyrug’i orqali hosil qilinadigan darchaning
«Выравнение» bo’limida kataklarni birlashtirish parametrini o’rnatamiz.
Demak, chiziqli dasturlash masalasini hal qilish uchun hamma berilganlar uchun jadvallarni tayyor qilib bo’ldingiz. Masalaning echimini topish uchun
«Поиск решения» buyrug’i «Сервис» menyusida tanlab olinadi. «Поиск решения» darchasida maqsad funktsiyasi kiritilgan J13 bevosita kiritish yoki belgilab ko’rsatish yo’li bilan o’rnatiladi. Navbatdagi vazifa «Равной» (barobar) bo’limida «минимальную значению» (eng kichik qiymat) ni topish va ko’rsatishdan iborat. o’zgaruvchi qiymatlar, ya’ni echimlar chiqariladigan diapozon (massiv)ni «Изменяя ячейка», o’zgaruvchi yoki izlanayotgan echimlar katagi maydonida ko’rsatiladi. Buning uchun biz avval aniqlab nom berib qo’ygan X massiv nomini kiritish yoki sichqoncha yordamida J7:N10 diapozonni ajratib ko’rsatish mumkin.
Chegirmalar sistemasi (doimo mavjud, chunki, hech bo’lmaganda, Xij lar noldan katta bo’lishi kerak) «Ограничения» (Chegaralar) maydonida ko’rsatiladi. Chegara qo’shish uchun «Добавить» (qo’shimcha) tugmasi orqali hosil qilingan «Добавление ограничения» darchasidagi «Ссылка на ячейку» (shartlar qabul qiluvchi yacheyka) uchun «Ограничения» maydonida shartlar kiritaladi (Bu erda shartlar =, >, <, <=, >= matematik simvollar orqali ko’rsatiladi). Bizning misolda Xij0 hamda Хij butunligi sharti «Х=целое» (butun) hamda
Х>= ko’rinishida kiritiladi.
Talab va taklif teng bo’lishi hamda omborda mahsulot qolib ketmasligi sharti esa "J11:N11=J12:N12 - (qilingan xarajat iste’molchi talabidan kam bo’lmasligi kerak) kiritiladi. Bu erda tenglik belgisi o’rnida >= belgisi maqsadga qarab o’z o’rnida ishlatishi mumkin.
Xuddi shunga o’xshash "Добавление ограничения" darchasida "О7:О10=Р7:Р10" shartni ham kiritamiz.
Поиск решения bu holdagi umumiy ko’rinishi quyidagicha bo’ladi.
Endi natijani olish uchun «Выполнить» tugmasini bosamiz. Mos echimlarni topish echimlarni topish jarayoni boshlanadi ma’lumotlar qatorida ish borishi haqida ma’lumotlar ko’rsatilib turiladi.
So’ng «Результеты поиска решения» (natijalar) darchasi hosil bo’ladi.
Natijalar X massiviga mos ravishda yozildi.
Ushbu masalani hal qilish algortimini saqlab qolish imkoniyati mavjud bo’lib, u ham «Результеты поиска решения» (Echimni topish natijalari) darchasi orqali amalga oshiriladi.
Ushbu darchadagi «Сохранить сценарий» orqali echimni topish algoritmiga nom berib, saqlab qo’yamiz. «Справка» tugmasini bosish bilan qo’shimcha ma’lumotlarni olishimiz ham mumkin. Echimlar ko’rsatilgan jadval quyidagicha tasvirlandi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
