Guliston davlat universiteti biologiya kafedrasi biotexnologiya

Penicillium notatum
, 
P.vuriabili
, 
P.iriense, 
Trichoderma roseum, Verticillium alboatrum
va boshqalardir. 
Pektinazalar 
- 
pektinni parchalovchi fermentlar sintez qiladi.
Pektolitik fermentlar 
kompleks xosil qiladi, uni aloxida komponentlari pektin molekulasini xar xil 
joylaridan parchalaydi. 
Pektinazalar (poligalakturonazalar) mikroorganizm-larda keng tarqalgan bo‘lib 
o‘simliklarda kam uchraydi. 
Proteinazalar. 
Proteinazalar yoki proteazalar - (peptid-peptid-gidrolazalar) oqsil 

---

28 
molekulasidagi peptid bog‘larini uzish reaksiyasini kataliz qiladi, natijada 
erkin aminokislotalar di- va polipeptidlar xosil qiladi.
Bunday fermentlar juda 
ko‘p. Ulardan ayrimlari kristall xolatda olingan. Mikroorganizmlar 
proteinazasi o‘zlarining xossalari bilan tubdan farq qilishi mumkin. Ular 
neytral bo‘lishi mumkin (
Bacillus subtillis
, 
Asp.terricola
), kislotali 
(
Asp.foetidus
) va ishqorli, ya’ni pH ning xar xil darajasida faoldirlar. Ayrim 
mikroorganizmlar bir qancha proteinazalar sintezlash qobiliyatiga egadirlar. 
Masalan: 
Actinomyces fradiae
6 ta proteinaza sintezlaydi. 
Amilazalar - 
bakteriya va zamburug‘lardan olinadigan amilazalar kraxmalni 
kichik molekulyar shakarlar: dekistrinlar, glyukozalar, maltozalargacha 
parchalaydi.
Bakterial proteazalar pishloq pishirishda va teri oshlashda 
oqsillarni 
buzishda 
qo‘llaniladi. 
Bacillus 
sp
. 
dan 
olinadigan 
glyukozoizomeraza 
fermenti 
glyukozani 
fruktozaga 
aylantirishda 
yordamlashadi. Keyingi vaqtlarda olimlar diqqat e’tiborini quyidagilar o‘ziga 
tortmoqda: 
siklodikstringlyukoziltransferaza 
(SDGT) 
ga 
moslashish, 
siklodekstrinlar birikmalarining ishlab chiqarilish: kimyoviy va farmakologik 
ishlab chiqarishda, oziq-ovqat maxsulotlari sifatini oshirishda, kosmetika va 
boshqalar ishlab chiqarishda zarurdir.
Lipazalar - 
(3.1.1.3-triatsil glitseroloda gidrolazalar lipid (yog‘) almashinuvida 
ishtirok etadigan, katta amaliy qiziqish uyg‘otadigan fermentlar. 
Kultura o‘sadigan muxitga ajratadigan lipazalarni ishlab chiqaruvchilarning 
ko‘pi mitseliali zamburug‘lardir. Ulardan