Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

500 000 000
Haqiqiy qiymat = -------------------- = 367 500 000 so’m
(1 + 0,1)⁴
Shunga muvofiq, diskont summasi 132 500 000 co’m (500 000 000 – 367 500 000)ni tashkil etadi.
Pul oqimlarini o’zaro teng to’lovlarining bunday bir tekisligi annuitet deb ataladi. Annuitetga misol qilib investitsiyalar bo’yicha hap chorakda to’lanadigan foiz to’lovlari summasi, ijaradagi mulk uchun bir tekis to’lov va h.k.larni olish mumkin. Annuitet ko’rinishidagi pul oqimlari to’lovlarini ketma-ketligini aniqlash pul mablag’larini ortib borish jarayonini hisoblashni ancha engillashtiradi hamda ular qiymatini diskontlash uchun soddalashtirilgan formulalar to’plamidan foydalanish imkonini beradi.
5-misol. Investor 500 000 so’mni 1 yil muddat bilan depozit qo’yilmaga joylashtirishni mo’ljallagan. Bir bank investorga murakkab foizlar bo’yicha har chorakda 7,5% miqdorda to’lashni, ikkinchisi esa 10% miqdorida to’pt oyda bir marta, uchinchisi – 15% miqdorida yilda ikki marta, to’rtinchisi – 30% miqdorida yiliga bir marta to’lashni taklif qiladi.
Bu variantlarni taqqoslab shunday xulosaga kelish mumkinki, investor uchun birinchi bank taklif etayotgan foiz stavkasi foydali hisoblanadi.
Annuitetning kelgusi qiymatini aniqlash uchun quyidagi formuladan foydalanish mumkin:
A_kel. = A_ts * d_koef.
bu erda,
A_kel – ma’lum davr oxirida annuitetning kelgusi qiymati;
A_ts – annuitet to’lovi summasi;
d_koef. – annuitet qiymati ortib borishini foizning qabul qilingan stavkasi va davrlarini hisobga olgan maxsus jadval bo’yicha aniqlanadigan koeffitsienti.
Investitsiyalashning qaysi varianti samaraliligini aniqlash uchun quyidagi jadvalni tuzamiz (13.13-jadval).
13.13-jadval
Investitsiyalashning turli sharoitlarida qo’yilmaning
kelgusi qiymatini hisoblash

Variantlar	Qo’yilmaning haqiqiy qiymati	Foiz stavkasi	Yakuniy kelgusi qiymat
			1 chorak	2 chorak	3 chorak	4 chorak
1 2 3 4	500 000 500 000 500 000 500 000	0,075 0,1 0,15 0,3	537 500 550 000 575 000 650 000	577 813 605 000 661 250 845 000	621 148 665 500 760 438 1 098 500	667 735 732 050 874 503 1 428 050

Shunga binoan, annuitetning haqiqiy qiymatani aniqlash uchun formula quyidagi ko’rinishni oladi: