Guliston Davlat Universiteti 1

Hayvonot dunyosi

Qo‘riqxona hududi

zoogeografik ma’noda Turon

ma’muriy bo‘linmasining

shimoliy maydoniga

qaraydi. Qo‘riqxona hayvonot

dunyosi Amudaryo quyi qismi o‘rmonlari hayvonotining xos «bo‘lagi»dir.26

Hasharot va boshqa umurtqasizlar. Umurtqasizlar faunasi o‘rganilmagan, garchi bu erda ularning turlari va tashqi ko‘rinishi bo‘yicha umurtqalik hayvonotlardan ancha ustunlik qilsa ham. Undan tashqari, hashorotlarning ko‘p turlari noyob yoki yo‘qolib ketish xavfi ostida turibdi. Sobiq Ittifoq Qizil kitobiga kiritilgan maxon, turkman pestryankasi, qoraqanot chigirgkalarining (Popov, Abdreimovt Tishkov, 1990 y.) xududda yashashi zoolog olimlar tomonidan tasdiqlanmadi.

Baliqlar. Qo‘riqxona hududini yuvib o‘tadigan Amudaryo suvi va Ko‘kdaryo irmog‘ida 26 turdagi baliqlar (Mirzaev, 2005 y.) hayot kechiradi. 2004 yildagi kuzatishlarda «Baday-To‘qay» qo‘riqxonasi baliq turlari tarkibida 1973 yildagi ma’lumotlarga nisbatan ba’zi o‘zgarishlar ko‘zga tashlanadi. Bu Amudaryo oqimining boshqarilishi, irrigatsiya inshootlarining rivoji bilan bog‘liq. SHunday qilib, qo‘rikxona ixtiofaunasi tarkibidan bakra baliq, orol oqko‘zli balig‘i,

zog‘orabalik, qizilqanot va oq sila kabi turlari butunlay yo‘qolgan. Amudaryo qumli suvlarining tezoqar joylarida katta va kichik kurakburunlar yashaydi.

Baliqlarning bu ikki turi O‘zbekiston Qizil kitobiga kiritilgan.

Amudaryoning qo‘riqxonadan o‘tgan qismida cho‘rtansifat oq qayroq, laqqa baliq, oqcha, tarasha balik, karrak (nayzaqanot), oq amur, do‘ngpeshona va boshqalar uchraydi.