Guliston – 2013 ko’baev qobil umarovich. O’zbek adabiyoti (poeziya) fani bo’yicha o’quv-uslubiy majmua

ShE’RLARDA MILLAT VA VATAN TAQDIRI MAVZUSI.
Shoirning eng sevimli mavzularidan biri Vatan,ona-yurt mavzusidir.Bu mavzuda qalam tebratar ekan,shoir xissiyotlari qo’shiq bo’lib, satrlarga to’qiladi:
Men dunyoni nima qildim,
O’zing yorug’ jaxonim,
O’zim xonman, O’zim sulton
Sen ganji Sulaymonim,
Dur ichra durdonam deymi,
Elgizim, yagonam deymi,
Oftobdan ham o’zing mexri
Ilig’imsan,Vatanim!
("Vatan")
shoir tushunchasida Vatan-bu mavjud hissmyot,balandparvoz so’z emas.Vatannm ulug’ qilayotgan uning Farzandlari - ug’il-kizlari. Shuning uchun ham Muhammad Yusuf ona yurti va uning dong’ini dunyoga taratgan farzandlari ulug’ ajdodlarimiz, Vatan yo’lida qurbon bo’lgan shaxidlar, millatning ko’rkm bo’lgan ulug’ insonlarni bir-biridan ayrim tushunmaydi: ”Yurtim,ado bo’lmas armonlaring bor" (II YusuF-166 bet) Xuddi mana shu ruhni shoirning “Yuklov”, "Madhiya","Amir Temur", "Fayzulla bobo", “Usmon Nosir", "Tushimga kiradi Qodiriy bobom", "Tavallo", "Qadim O’zbek momo kuyi yodimda", "Shukur Burxon"', "Siz kularsiz", "Samarqandga borsam men agar", "Andijon", kabi she’rlarida ham kuzatish mumkin. Bu mavzudagi asarlar tahlilini quyidagi she’r bilan yakunlab qo’ya qolaylik:


MUXABBAT LIRIKASI
Muhammad yusuf tug’ma lirik shoir, qo’shiqchi shoir. Qo’shiqchi shoirlarga bir oz kamsitibroq qarash bu janrning murakkabligini bilmaslikdan kelib chiqadi. Qolaversa,M. YusuF she’rini oldindan" shu qo’shiq bulsin"deb mo’ljallab yozmaydi. Uslubning soddaligi, ravonligi, musiqiyligi tufayli bu she’rlar tezda qo’shiqqa aylanib ketadi. Sodda qilib yozish oson emas.Mashrab g’azallarini eslaylik:Ular shu darajada sodda usulda yozilganki,sal g’ayrat qilsang,o’zing ham shunday g’azal eza oladiganday tuyuladi. Aslida esa Mashrabning uslubini mumtoz adabiyoti “saxli muntane”,ya’ni “osonu, mumkmn emas"deb aytgan. Bunchalik sodda va bunchalik chuqur ma’noli she’riyat juda katta iqtidorning mevasidir:
Alda meni
Aldagani o’zim yaxshi
Nima desang men bariga ishonaman
Kizg’aldokday qizlar kulib tursa boqmay,
Suyib, seni saylagan sho’r peshonam.
Lirikaning, qo’shiqning etakchi mavzusi esa so’zsiz muhabbatdir. Shuning uchun ham M. YusuF asarlari orasida ishqiy-intii lirika ustvor turadi. shoir sevgi haqida jo’shib ,ammo samimiy kuyladi.Uning lirik qahramoni ko’pincha sevgida omadsiz,tuyg’ular-javobsiz. U iztirob chekadi,ammo iztirob azobiga irodsiga dosh beradi;

Oy yuzidan nur yog’di sim-sim. (M.YusuF-73 bet)

M. YusuF "Ko’nglimda bir er ","Kokiling","O’zbek qizlariga","Mening sevgim","Turkman qizga ","Mexr qolur,muxabbat qolur"",Maktub", "Qaramaydi qayrilib bir bor", "Muhabbatim", "'Sevar ekan", "Bu qiz meni", "Yor-yor”, "Kumushbibi nolasi","Sevgi bamisoli lolaqizg’oldoq", "Kunlar botar sendan darak yo’k","Xalima", "Rayxon", "Bu qiz meni ko’rolmaydi^”, ^“Eslamasang ham meni", "Shirin azobim sevgi","G’urur" kabi she’rlarining ham aksariyatida javobsiz sevgi,rad etilgan hissiyot iztiroblari,muhabbatni ardoqlash,ayol madhi etakchi motivlar sifatida ko’zga tashlanadi. Muhammad Yusuf she’rlaridan yana birini o’qib,shoir ijodi haqidagi suhbatimizga yakun yasay qolaylik. (M.Yusuf-139 bet)