Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

- - ]. К е н е с б а с н, Ғ. М у с а б а е в. Каз1рг1 казак, т1л! (леК'
снкз, фоиетика), 77-бст.
87
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

қолланылады. Пуған дәлнл рсгинде мына 
мысалға 
кеўил аўдарайык: 
Апам болса қозылантм
(Лққ). 
Иарган күнниқ йертэқинэ келин бөбэклэгэн
(Ийш). 
Кудайтала бир қыз бенен жамантай бсрди. А л үкэ,
айтқанық келди дейди.
Мысаллардағы 
қозғалыў. бвбэклеў
сөзлерп 
тууды
деғои мәнмпи анлатады. Ескн дәстүр бойынша, ул 
балпнын атын агамай оны 
жамантай
деп кабыл ет- 
коп. Пуннан эвфемизм пайда болган. Мысалымыздагы 
ук,>
эвфемизми туўралы да усыны айтыўға болады. 
Пл келиишектин күйеўинен кнши инилерин шәриятка 
байланыслы 
үкә
деп атаў зәрүрлнгинен келип шыккап.
Сондай-ак мына мысалларда:
Сол баланы аттылар
(Майем). 
Бир баламыз бар
еди, сол қата болды.
(Ақб). 
Үйге келэ таслаған.
(Майем). 
Кешэ бир ақсақалдық баласы шытнап, со-
ган барыи қайттық
(Акк). 
Көбиси дэрйаға гарқ б о л
- 
дығо
: „аттылар" сөзи әдебпй тилдеги „көз тийиў* 
орнына, пкелэ таслаған*, „шытнап*, пғарк болдьг сөз- 
лери „кайтыс болды‘деген мазмунда хызмет етнп, 
айрықша мәни менен айтылған.
Эвфемизм сөзлер дналект ўәкиллери тилинде ай- 
рыкша спецнфикалық өзгешеликлерге ийе болыўы ме- 
нен жийи колланылады.
ж) Гөнерген сөзлер
Васка сөзлик катламлар сыяклы кубла 
диалект 
лекснкасыида гөнерген сөзлер тийислп орныпа пйе. 
Кубла диалекттегн архапзм ҳәм тарнйхый сөзлерди 
бир-бнри менен тыгыз байланыста алып караў керек. 
Архаизмлер ҳәм тарийхый сөзлер гөнерген сөзлерди 
курағаны менен, олар бири бнрннен айырылады. Та- 
рнпхый сөзлерге салысгырғанда арханзмлер ҳәзирги 
ўакыгка дейнн бар, бирак баска атамаға ийс затлар 
менен қубылыслардын атамасы болып есаилапады. Ар- 
хаизмлер сөзлердин пассив топарына тийпслн. Ўақыт- 
лар 
өтиўп менен архаизмлерде актив лекснкалык 
бнрликлер регннде синонимлер папда болып, гөнерген 
сөзлсрдн ысырып шыгарадып|М’.