Guide to Essential Math 2

3- Mavzu: Ishlab chiqarish funksiyalari va ishlab chiqarish xarajatlari funksiyalari

Reja:

3.1. Ishlab chiqarish funksiyalari va ishlab chiqarish xarajatlari funksiyalari

Asosiy adabiyotlar

1.Blinder S.M. “Guide to Essential Math” 2^nd edition. Elsevier, USA 2013.

2.Shodiev T. va boshqalar. “Iqtisodiy-matematik usullar va modellar” T.: TDIU, 2010.

3.Soatov E.U. Oliy matematika kursi. 1,2 tom, O‘qituvchi, 1994.

4.A.R.Xashimov, N.K.Ochilova, M.I.Axmedov, A.I.Sotvoldiyev, Iqtisodiy

matematika. 2018 y.

Xorijiy adabiyotlar

1. Misty E. Vermaat, Susan L. Sebok, Steven M. Freund. Jennifer T. Campbel, Mark Frydenberg. Discovering Computers: Tools, Apps, Devices, and the Impact of Technology (textbook). Cengage Learning. 20 Channel Center Street. Boston, MA 02210. USA, 2016.

2. Елочкин М.В., Брановский Ю.С., Николаенко И.Д. Информационные технологии. Учебник. М.: Оникс, 2012 год.

Qoʻshimcha adabiyotlar

3. Fayziyev A.A., Rajabov B., Rajabova .L.“Oliy matematika, ehtimollar

nazariyasi va matematik statistika” T.“TashDAU”, 2014(qo’llanma)

4.Alesinskaya T.V. Uchebnoe posobie po resheniyu zadach po kursu “Ekonomiko-matematicheskie metodi i modeli”. Taganrog: TRTU, 2008

5.BerkinovX., Berkinova A. Iqtisodiy-matematik usullar fanidan masalalarni echish bo‘yicha uslubiy qo‘llanma. –T.: TDIU, 2008.

6.Gataulin A.M. va boshqalar. Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini rejalashtirishda iqtisodiy-matematik usullar. T.,«Mexnat», 1990

7.Gelman V.YA. Reshenie matematicheskix zadach sredstvami EXCEL. Praktikum. SPb.: Piter, 2003.

8.Turgunov T. va boshqalar "Iqtisodiy-matematik usullar va modellar" fanidan laboratoriya mashgulotlari to‘plami, T., ToshDAU, 2012.

Axborot manbalari:

1.www.gov.uz - O‘zbekiston Respublikasi hukumat portali.

2.www.Lex.uz - O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi

3.www.economics.ru –ekonomika va xvyot sayti

4.www.ved.ru- Tashqi iqtisodiy ma’lumotlar kompaniyasining sayiti.

5.www.ser.uz- Iqtisodiy tadqiqotlar markazi sayti.

6.www.uza.uz- O‘zbekiston milliy axborot agentligi sayti

7.www.ifmr.uz- Prognozlashtirish va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti sayti.

8. www.ziyonet.uz – jamoat ta’lim portali

Iqtisodiy tahlilda va ekonometrikada ishlab chiqarish omillari va ishlab chiqarilgan mahsulot o`rtasidagi bog`liqlikni tahlil qilishda Kobb-Duglas ishlab chiqarish funksiyasidan juda keng miqyosda qo`llaniladi. Ushbu funksiya ilk bor Knut Wicksell tomonidan taklif qilingan va 1928-yildan Charlz Kobb va Pol Duglaslar tomonidan empirik ma`lumotlar bilan tekshirib ko`rilgan. 1928-yilda Kobb va Duglaslar 1899-1922 yillardagi Amerikadagi iqtisodiy o`sish model haqidagi tadqiqotni chop etishdi.

Model quyidagicha belgilangan:

Bu yerda:

Q = Umumiy ishlab chiqarish hajmi (bir yilda ishlab chiqarilgan jami mahsulotning monetar qiymati)

L = Sarflangan ishchi kuchi;

K = Sarflangan kapital;

A = Omillarning umumiy samaradorligi;

lar kapital va ishchi kuchining mos ravishdagi mahsulot elastiklaridir.

Mahsulot elastikligi bu ishlab chiqarilgan mahsulotning ishlab chiqarishga sarflangan kapital yoki ishchi kuchidagi o`zgarishlarga ta`sirchanligidir. Masalan, bo`lsa, unda kapital hajmining ga oshishi umumiy shlab chiqarish hajmining ga oshishini bildiradi. Bundan tashqari agar bo`lsa, unda ishlab chiqarish funksiyasi doimiy nisbiy qaytarilishga ega deb aytiladi.

Ya`ni, agar kapital ham ishchi kuchi ham bir xil ga ortsa, unda ishlab chiqarish ham ga ortadi.

(4)

Makroiqtisodiy tadqiqotlarda (4) ko’rinishdagi darajali funksiyalar keng qo’llaniladi. Ishlab chiqarish sanoatining rivojlanishi qonuniyatlarini bashoratlashda, kuzatuvlar natijasida tuzilgan statistik ma’lumotlarga asoslangan holda: ikki omilli ishlab chiqarish funksiyasi (4) ko’rinishda izlanadi. Bunda noma’lum parametrlar ning sonli qiymatlarini EKK usuli bilan topiladi. Masalani soddalashtirish uchun (4) ning har ikki tomonlarini logarifmlab, hosil qilamiz:

Agar (5)

deb belgilasak, (5) quyidagi chiziqli funksiya ko’rinishga keladi:

(6)

Endi ni topish uchun EKK usulini qo’llasak, ular jadvalda berilgan ma’lumotlar asosida aniqlanadi.