Грунтларнинг инженерлик-геологиясини ўрганиш

Грунтларнинг инженерлик-геологиясини ўрганиш

102-19-гуруҳ талабаси

ДАВЛАТОВ ШОДМОН

Грунтларнинг инженерлик-геологиясини ўрганиш.

• Тоғ жинслари ҳар қандай инженерлик иншоотининг муҳити, замини ва у қурилиш материалли сифатида ишлатилса у грунт деб аталади.

Грунтларни ўрганувчи фан грунтшунослик дейилиб, у грунтларнинг таркиби, ҳолати, физик ва механик хусусиятлари, ҳосил бўлиш шароитлари, қурилиш ишлари таъсиридан уларда содир бўладиган ўзгапишларни ўрганади.

Грунтларни ўрганувчи фан грунтшунослик дейилиб, у грунтларнинг таркиби, ҳолати, физик ва механик хусусиятлари, ҳосил бўлиш шароитлари, қурилиш ишлари таъсиридан уларда содир бўладиган ўзгапишларни ўрганади.

Грунтшунослик фанида қумли ва гилли жинсларни ўрганишга кўпроқ аҳамият берилади. Чунки бундай жинсларни ташкил этувчи зарралар ўзаро бир-бири билан мустаҳкам боғланмаган бўлиб, уларнинг физик ва механик хоссалари вақт давомида табиий таъсирлар вва одамларнинг инженерлик фаолияти таъсиридан ўзгариб туради.

Грунтшунослик фанида қумли ва гилли жинсларни ўрганишга кўпроқ аҳамият берилади. Чунки бундай жинсларни ташкил этувчи зарралар ўзаро бир-бири билан мустаҳкам боғланмаган бўлиб, уларнинг физик ва механик хоссалари вақт давомида табиий таъсирлар вва одамларнинг инженерлик фаолияти таъсиридан ўзгариб туради.

Қум ва гил жинслар ер юзасининг деярли 50% майдонини эгаллаган бўлиб, улар асосан қурилиш материали, иморат ва иншоотлар пойдевори замини сифатида ишлатилади.

Қум ва гил жинслар ер юзасининг деярли 50% майдонини эгаллаган бўлиб, улар асосан қурилиш материали, иморат ва иншоотлар пойдевори замини сифатида ишлатилади.

Иморат ва иншоотларни лойиҳалаш, қуриш ва фойдаланиш даврида уларнинг мустаҳкамлигини таъминлиш учун грунтларнинг таркиби, хоссаларинин ўрганиш катта аҳамиятга эга.

Иморат ва иншоотларни лойиҳалаш, қуриш ва фойдаланиш даврида уларнинг мустаҳкамлигини таъминлиш учун грунтларнинг таркиби, хоссаларинин ўрганиш катта аҳамиятга эга.

Грунтлар қуйидаги инженерлик-геологик синфларга бўлинади.

• 1. Туб (скальные) грунтлар
• 2. Яриб туб (полускальные) грунтлар.
• 3. Йирик донала бўшоқ грунтлар.
• 4.Қумли грунтлар.
• 5. Гилли грунтлар.

1. Туб (скальные) грунтлар:

буларга зарралари ўзгаро қаттиқ мустаҳкам боғланган, цементланган, намланганда ўз хусусиятларини ўзгартирмайдиган, магматик, (гранит, диорит ва б.) метаморфик (гнейс, кварцит, мармартош ва б.) ва чўкинди тоғ жинслари (оҳактош, қумтош, шағалтош ва б.) киради. Сиқилишга мустаҳкамлик чегараси 5МПа даги юқори.

2. Яриб туб (полускальные) грунтлар.

Буларга нураш жараёнига учраган, дарзликлар билан бўлакларга бўлиниб кетган тошлоқ жинслар ва намлангада зарралар орасидаги боғланиши тез сусиядаги тоғ жинслари киради. Масалан: гипс, мергель, оҳактош-чиғаноктош ва бошқалар. Бу жинслар тузилиши ва мустаҳкамлиги билан бошқа тоғ жинслардан ажралиб туради ва намлангандаги сиқилишга чидамлилиги 5 МПа гача боради.

3. Йирик донала бўшоқ грунтлар.

Булар ҳар хил чақиқ жинс бўлакларидан (>2 мм) иборатдир. Уларга шағал, шебень, гравий ва бошқалар мисол бўла олади. Йирик донала бўшоқ грунтлар ташқи кучлар таъсиридан умуман зичлашмайди ва деформацияланмайди. Шунинг учун ҳам улар иморат ва иншоотлар учун яхши пойдевор замин вазифасини ўтайди. Ўзидан сувни яхши ўтказади. Сувга тўйинган ҳолатдаги грунтлар сейсмик ходисаларга чидамли бўлади.

4.Қумли грунтлар.

Буларга зарралари бир-бири билан бирикмаган, табиий намлигида пластиклик хусусияти йўқ сочма жинслар киради. Катта кичиклиги 2 мм.дан катта бўлган доначалар жинс оғирлигини 50% гача қисмини эгаллайди.

5. Гилли грунтлар.

Буларга табиий намлигида зарралари бир-бири билан мустаҳкам боғланган пластиклик хусусиятига эга бўлган жинслар киради. Уларга супесь, суглинок, гил мисол бўлади.

ЭЪТИБОРИНГИЗ
УЧУН РАҲМАТ