Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

parte consistunt. Cum autem iudicia et testimonia, que iusta et vera vendenda sunt, iniqua et z a'

falsa venduntur, multo sceleratius utique pecunia sumitur, quia scelerate etiam quamvis a

volentibus datur. Ille tantum solet male sibi ablatam pecuniam repetere, qui iustum iudicium b' c'

emit, quoniam venale esse non debuit esse. Qui vero pro iniquo iudicio dedit, vellet quidem d'

repetere, nisi timeret vel puderet emisse. Sunt ali. person. inferioris loci, qui ab utraque e' f'

parte non insolenter accipiunt sicut officialis, et qui amovetur et cui admovetur officium. g' h' i' j' k' k'

Ab his extorta per immoderatam improbitatem repeti solent, magisque reprehendimus, qui l'

talia inusitate repetiverint, quam qui ea de morte sumpserunt, quoniam mult. necessari. m'

person. rebus humanis vel invitantur huiusmodi commodis vel tenentur. Isti, si viam vite

mutaverint aut excellentioris conscenderint sanctitatis gradum, facilius ea, que hoc modo n'

acquisierint, tamquam sua pauperibus largiuntur, quamquam eis, a quibus accepta sunt,

tanquam aliena restituant. Qui vero contra ius societatis human. furtis, rapinis, calumniis, o' o'

oppressionibus, invasionibus abstulerint , reddenda potius quam donanda censemus Zachei p'

publicani exemplo. Quid dicam de usuris, quas etiam ips. leges et iudices reddi iubent? An q'

crudelior est, qui subtrahit aliquid vel eripit diviti, quam qui trucidat pauperem fenore? Hec r'

utique atque huiusmodi male utique possidentur, et vellem, ut restituerentur , sed non est, quo s'

iudice repetantur. Iam vero si prudenter intueamur, quod scriptum est: 'Fideli homini totus

mundus divitiarum est, infideli autem nec obolus', nonne omnes, qui sibi videntur gaudere bene

conquisitis eisque uti nesciunt, alienum possidere convincimus? Hoc enim certe alienum non

est, quod iure possidetur, hoc autem iure, quod iuste, et hoc iuste, quod bene. Omne igitur,

quod male possidetur, alienum est. Male autem possidet, qui male utitur.

a) hominum genus M.

b) commemorans M.

c) fingitur CR.

Polycarp 6.19.17

1364

d) si M.

e) om. M.

f) amitti R.

g) que C.

h) pro K.

i) pro talibus etiam K.

j) crimium CR.

k) Poulo M.

l) mala KR.

m) potest honeste C.

n) om. K.

o) an C.

p) ideo nos M.

q) facultas dat episcopalis M.

r) folgt nochmals divinum (Seitenwechsel) M.

s) om. M.

t) korr. in detestamur C.

u) Absatz C.

v) redde K.

w) om. C.

x) que C.

y) accipiut M.

z) folgt nec CR.

a') nec C.

b') nolentibus C.

c') korr. M; tam(en) KR.

d') om. M.

e') sint C.

f') inferiores M.

g') insollerter M.

h') id est C.

i') quia M.

j') movetur M; korr. in amovent C.

k') om. C.

l') probitatem K.

m') more KR; korr. in more C.

n') auf Rasur cons- M.

o') contrarius M.

p') abstulerit KCR.

q') om. K.

r') folgt nochmals aliquid vel K.

s') restituentur M.

Polycarp 6.19.18

1365

18. Augustinus. a

Ergo ipsa corripienda coram omnibus, que peccant coram omnibus ; ipsa corripienda sunt b c d e

secretius, que peccant secretius. f

a) dieses Kap. erst nach VI 19,20. CR.

b) folgt sunt C.

c) peccantur CR.

d) folgt nochmals que peccantur coram omnibus R.

e) corrigenda M.

f) peccantur CR.

Polycarp 6.19.19

1366

19. Idem Vincentio. a

Neminem putes ab errore ad veritatem et a quocumque seu magno seu parvo peccato ad b b b

correctionem sine penitentia posse transire. c d

a) davor Titel VI 20. C.

b) peccato seu parvo M.

c) correptionem M.

d) om. M.

Polycarp 6.19.20

1367

20. Idem in sermone de penitentia.

Non sufficit mores in melius commutare et a factis malis recedere, nisi etiam de his, que facta

sunt, satisfiat Domino per penitenti. dolorem, per humilitatis gemitum , per contriti cordis a b c

sacrificium, cooperantibus elemosinis . d

a) satisfaciat M.

b) om. C.

c) debitum M.

d) folgt Kap. VI 19, 18. CR.

Polycarp 6.19.21

1368

21. Idem in encheridion . a a

Neque de ipsis criminibus quamlibet magnis remittendis in sancta ecclesia Dei misericordia b b

desperanda est agentibus penitentiam secundum modum sui cuiusque peccati. In actione c

autem penitenti., ubi tale commissum est, ut is, qui commisit, a Christi etiam corpore d

separetur , non tam consideranda est mensura temporis quam doloris. Cor enim contritum et e f f f

humiliatum Deus non spernit.

a) om. C; in enchriseon R.

b) decipit in M.

c) om. K; cum C.

d) cum C.

e) separatur M.

f) Considerare mensuram M.

Polycarp 6.19.22

1369

22. Ieronimus . a

Mensuram autem temporis in agenda penitentia idcirco non satis aperte prefigunt canones pro b

unoquoque crimine , ut de singulis dicant, qualiter unumquodque emendandum sit. Sed magis c c

in arbitrio sacerdotis intelligentis relinquendum statuunt, quia apud Deum non tam valet

mensura temporis quam doloris, nec abstinentia tantum ciborum quam mortificatio vitiorum. d

Propter quod tempora penitenti. fide et conversatione penitentium abrevianda precipiunt et e

neglegentia protelanda existimant . Tamen pro quibusdam culpis modi penitenti. sunt f

impositi . g

a) om. C.

b) folgt elemosinis M.

c)-c) om. K.

d) om. K; tm) C.

e) penitentiam M.

f) estimant M.

g) positi K.

Polycarp 6.19.23

1370

23.

Quicumque vocati per gratiam primum quidem impetum monstraverint deponentes militi. a b b b

cingulum, postmodum vero ad proprium vomitum sunt relapsi, ita ut quidem et pecunias c d

tribuerent et beneficiis militiam repeterent, hi decem annis post trihennii tempus , quo inter e f f

audientes erunt, in aflictione permaneant. Sed in his omnibus propositum et speciem penitenti.

convenit explorare . Quotquot enim metu et lacrimis atque pacientia vel bonis operibus rebus g h i

ipsis conversationem suam non simulatione demonstrant, hii diffinitum tempus auditionis j k l

implentes tunc demum fidelibus in oratione communicent. Postmodum vero licebit episcopo m

de his aliquid humanius cogitare. Quicumque indifferenter tulerunt et habitum introeundi

ecclesiam sibi arbitrati sunt ad conversionem posse sufficere, hi definitum modis omnibus

tempus compleant.

a) folgt sunt K.

b) om. K.

c) om. C.

d) quidam K; quibusdam CR.

e) om., statt dessen über der Zeile nachgetragen per C.

f) triennium temporis C.

g) explorarent R.

h) Quodquod K.

i) penitentia M.

j) istis C.

k) conversionem KCR.

l) simulationem K.

m) orationem C.

Polycarp 6.19.24

1371

24. Ieronimus super Micheam in primo libro . a b b

Cum exaudiero eos, dabo eis virtutem spiritus mei et implebo eos iudicio meo et fortitudine.

Animadverte in presenti loco posse docere aliquem post peccatum, si tamen vitia pristina digna

penitentia eluerit . Unde David post adulterium et homicidium loquitur in psalmo: `Asperges c

me ysopo et mundabor, lavabis me et super nivem dealbabor.' Nec sua tantum puritate

contemptus est, sed infert: `Redde mihi letitiam salutaris tui et spiritu principali confirma me.' d

Cumque hoc feceris, `docebo', ait, `iniquos' vias tuas, et impii ad te convertentur. e

a) Inskr. om. C.

b) lib. I. R.

c) deluerit K.

d) contentus CR.

e) hec M.

Polycarp 6.19.25

1372

25. Ciprianus.

Credimus posse apud iudicem plurimum martirum merita et opera iustorum, sed cum iudicii

dies venerit, cum post occasum seculi huius et mundi ante tribunal Christi populus eius

astiterit. Ceterum si quis prepostera festinatione temerarius remissam peccatorum dare se

cunctis putat posse aut audet Domini precepta rescindere, non tantum nichil prodest, sed a a

obest lapsis provocasse iram, non servasse sententiam. Nec misericordiam prius Domini

deprecandam putare, sed misericordia contempta de sua facultate presumere. Sub ara anime

occisorum martirum clamant voce magna dicentes: `Quousque, Domine, sanctus et verus, non

iudicas sanguinem nostrum de his, qui in terris inhabitant?' Et requiescere ac patientiam b c d

sustinere adhuc iubentur. Et quemquam posse aliquid existimant remittendis passim e

donandisque peccatis bonum fieri contra iudicem velle, aut priusquam iudicetur ipse, alios f

posse defendere. Mandant aliqua martires fieri, si iusta, si licita, si non contra ipsumg

Dominum ac Dei sacerdotem fieri, si obtemperantis facilis et prona confessio, si penitentis g h

fuerit religiosa moderatio. Mandate martires aliqua fieri, sed si scripta non sunt in Domini i j

lege, que mandant, ante est , ut sciamus illos de Deo impetrasse, que postulant , tunc facere, k l m n

quod mandant. Neque enim statim videri potest de divina maiestate concessum, quod fuerit

pollicitatione promissum. Nam et Moyses pro peccatis populi petiit nec tamen peccantibus

veniam, cum petisset, accepit.

a) precepta domini M.

b) vindicas MC.

c) m(arti)r(u)m C.

d) penitentiam C.

e) quamquam C.

f) iudicentur K.

g) Dominum ipsum C.

h) obtemperatis M; obtemperandis C.

i) Mandant CR.

j) ante correctionem: sint M.

k) aut C.

l) om. C.

m) cum C.

n) folgt et CR.

Polycarp 6.19.26

1373

26. Ancirano concilio . a b

Qui fugientes comprehensi sunt vel a domesticis traditi vel ademptis facultatibus sustinuere

tormenta aut in custodiam trusi proclaverunt se christianos esse et eo usque astricti sunt, ut c d

manus eorum comprehendentes violenter atraherent et funestis sacrificiis admoverent , ut e f

aliquid polluti cibi per necessitatem sumere cogerentur, confitentes igitur se et luctum rei, g h h i

qu. contingit , incessabiliter ostendentes omni deiectione et habitu et humilitate vite, hos velut j k

extra delictum constitutos a communionis gratia non vetari. Si vero prohibiti sunt ab l m

aliquibus propter ampliorem cautelam vel propter quorundam ignorantiam, statim recipiantur.

Hoc autem similiter et de clericis et de ceteris laicis observare conveniet. Perquisitum est

autem et illud, si possunt etiam laici, qui in has necessitatis angustias inciderunt, ad clericatus

ordinem promoveri. Placuit ergo et hos, tanquam qui nichil peccaverunt, si et precedens n n

eorum vita probabilis sit, ad hoc officium provehi . o

a) davor Ex K; Inskr. om. C.

b) ccilio M.

c) custodia M.

d) adtricti C; adstricti R.

e) ante correctionem: abtraherent M.

f) aduouerent M.

g) confitentur M.

h) om. C.

i) etiam C.

j) contigit CR; folgt et C.

k) dilectione CR.

l) om. C.

m) confessos C.

n) sed M.

o) promoveri K.

Polycarp 6.19.27

1374

27. Ex Niceno concilio. a

De his, qui negaverunt preter necessitatem aut preter ablationem facultatum aut preter b c d e

periculum vel aliquid huiuscemodi, quod factum est sub tirannide Licinii , placuit synodo, f

quamvis humanitate probentur indigni, tamen eis benivolentiam commodari. Quicumque ergo

veraciter penitudinem gerunt, tribus annis fideles inter audientes habeantur et sex annis omni se

contritione deiciant, duobus autem annis sine oblatione populo in oratione communicent.

a) Inskr. om. C.

b) propter C.

c) propter C.

d) oblationem C.

e) propter C.

f) liciniis MK.

Polycarp 6.19.28

1375

28. Ex concilio Africano. a

Ut penitentibus secundum differentiam peccatorum episcopi arbitrio penitenti. tempora

decernantur, et ut presbiteri inconsulto episcopo non reconcilient penitentes, nisi absentieb

episcopi necessitate cogente. Cuiuscumque autem penitentis publicum et vulgatissimum

crimen est, quod universam ecclesiam commoverit, ante absidam manus eius imponatur. c d

a) Inskr. om. C.

b) absentia M; in absentia C.

c) abscisam C.

d) ei CR.

Polycarp 6.19.29

1376

29. Gregorius VII. Capit. V. a b b b

Falsas penitentias dicimus, que non secundum auctoritatem sanctorum patrum pro qualitate

criminum imponuntur. Ideoque quicumque miles vel negotiator vel alicui officio deditus, quod

sine peccato exerceri non possit, culpis gravioribus irretitus ad penitentiam venerit, vel qui

bona alterius iniuste detinet vel qui odium in corde gerit, recognoscat se veram penitentiam

non posse peragere, per quam ad eternam vitam valeat pervenire, nisi arma deponat

ulteriusque non ferat nisi consilio religiosorum episcoporum pro defendenda iustitia, vel

negotium derelinquat vel officium deserat et odium ex corde dimittat, bona, que iniuste

abstulit, restituat nec tamen desperet. Interim quicquid boni facere poterit, ortamur ut faciat,

ut omnipotens Deus cor illius illustret ad penitentiam.

a) Inskr. om. C.

b) om. K.

Polycarp 6.19.30

1377

30. Gregorius. Dialogus de expositione beati Iob libro VIIII. a b c

Dominus transtulit peccatum David . Si peccatum David Dominus transtulit tam detestabile, d e

quid est , quod post omnia, que de eodem peccato per prophetam ei a Domino dicta sunt, f f

postmodum toleravit? Sed proculdubio Dominus delictum sine ultione non deserit. Aut enim

ipse hoc modo in se penitens punit aut hoc Deus cum homine vindicans percutit. g g h

Nequaquam igitur peccatum parcitur, quod nullatenus sine vindicta laxatur. Si enim Davidi

audire post confessionem meruit: `Dominus transtulit peccatum tuum', et tamen multis post i

cruciatibus afflictus ac fugiens reatum culp., quam perpetraverat, exsolvit, sic nos salutis j j

unda a culpa primi hominis absolvimur. Sed tamen reatum eiusdem culpe diluentes, absoluti

quoque adhuc carnaliter obimus , quia delicta nostra sive per nos seu per semetipsum etiam k

resecat, cum relaxat. Ab electis enim suis iniquitatum maculas studet temporali aflictione

tergere, quas in eis in perpetuum non vult vindicari. l

a) in dialogo M.

b) In K.

c) VIII. C.

d) om. KC.

e) tamen K.

f) quidem K.

g) homo hoc C; hoc homo R.

h) iudicans M.

i) audire david C.

j) affugiens M.

k) luimus C.

l) folgt videre vel CR.

Polycarp 6.19.31

1378

31. Augustinus contra mendacium.

Nullus debit. gravioris pen. accipit veniam, nisi qualemcumque etsi longe minorem, quam a

debeat, solvere penam, atque ita impetitur largitas misericordi., ut non relinquatur etiam b c d

iustitia discipline.

a) accepit MC.

b) solverit CR.

c) inpertitur C; impertitur R.

d) derelinquatur C.

Polycarp 6.19.32

1379

32. Bede presbiteri.

Si necesse evenerit et presbiter non fuerit presens, diaconus suscipiat penitentiam ad sanctam a b

communionem.

a) necessitas CR.

b) penitentem KR; korr. in penitentem C.

Polycarp 6.19.33

1380

33. Ieronimus super Matheum. a

Si quando sic frater peccat in fratrem, ut emendare valeat, quod peccavit , potest ei dimitti. b b c

Sin autem permanent opera, frustra voce assumitur penitentia. d

a) Inskr. om. C.

b) frater sic K.

c) peccaverit C.

d) vocem K.

Polycarp 6.20.1

1381

XX. De iusta misericordia. a

1. Ambrosius in libro de officiis . b b

Non satis est bene velle , sed etiam bene facere, nec satis est iterum bene facere, nisi id ex c d d d e

bono fonte, hoc est bona voluntate proficiscatur. Item : Perfecta liberalitas fide causa loco f g

tempore commodatur , ut primum operis circa domesticos fidei. Grandis culpa, si sciente te h

fidelis egeat, si scias eum sine sumptu esse , famem tolerare, erumnam perpeti, qui presertim i

egere erubescat, si in causam ceciderit aut captivitatis suorum aut calumni. et non adiuves, si j k

sit in carcere et penis et suppliciis et propter debitum aliquod iustus excrucietur. Nam etsi l

omnibus debetur misericordia, iusto amplius. Si tempore aflictionis sue nichil a te impetret, si

tempore periculi, quo rapitur ad mortem, plus apud te pecunia tua valeat quam vita morituri,

non est leve peccatum. Paulo post: Dominus non vult simul effundi opes, sed dispensari, nisi

forte ut Eliseus, qui boves suos occidit et pavit pauperes ex eo, quod habuit, ut nulla cura

teneretur domestica, sed relictis omnibus in disciplinam se propheticam daret . In eodem: Est m n

etiam illa probanda liberalitas, ut proximos seminis tui ne despicias, si egere cognoscas. o

Melius est enim, ut ipse subvenias tuis, quibus pudor est ab aliis sumptum deposcere autp

alicui postulare subsidium necessitatis . Non tamen illi ditiores eo fieri velint , quod tu potes q r s t

conferre inopibus. Causa enim prestat, non gratia, neque enim propterea te Deo dicasti, ut

tuos divites facias, sed ut vitam tibi perpetuam fructu boni operis acquiras et pretio u u

miserationis peccata redimas tua. Putant se parum poscere pretium, querunt tuum, vite tue v

fructum adimere contendunt, et accusat , quod eum divitem non feceris, cum te ille velit w x

etern. vite fraudare mercede. Item: Consideranda est etiam in largiendo etas atque debilitas, y

nonnumquam etiam verecundia, que ingenuos prodit natales, ut senibus plus largiaris, qui sibi z

iam non queunt victum querere. Similiter et debilitas corporis et hoc iuvando promtius , tum a' b'

si quis ex divitiis cecidit in egestatem, et maxime si non suo vitio, sed aut latrociniis aut c' d' d' e'

proscriptione aut calumniis , que habebat , amisit. In eodem: Pulcra etiam liberalitas est, in f' g'

ipso quoque pauperis dato mensuram tenere, ut abundes pluribus non conciliandi favoris h' i'

gratia ultra modum fluere. Quicquid enim ex affectu puro ac sincero promitur , hoc est i' j'

decorum. Non superfluas edificationes aggredi nec pretermittere necessarias. Et maxime

sacerdoti hoc convenit ornare Dei templum honore congruo, ut etiam cultu Domini aula k'

resplendeat. Impensas misericordi. frequentare, quantum oporteat largiri peregrinis, non

superfluas, sed competentes. Paulo post: Compatiamur itaque alienis calamitatibus,

necessitates aliorum, quantum possumus , iuvemus, et plus interdum, quam possimus . Melius l' m'

est enim pro misericordia causas prestare et invidiam perpeti quam pretendere inclementiam. n'

Nos aliquando in invidiam incidimus, quod confregerimus vasa mistica, ut captivos o'

redimeremus. Item: Aurum ecclesia habet, non ut servet, sed ut eroget, sed ut subveniat in

necessitatibus. Quid opus est custodire, quod nichil adiuvat ? In eodem: Aurum sacramenta p'

non querit neque auro placent, que auro non emuntur. Ornatus sacramentorum redemptio q'

captivorum est. Et infra: Pasce fame morientem. Quisquis enim pascendo hominem servare r'

poterit , si non paveris, occidisti. s

a) Zahl om. KR; der ganze Titel mit der Zahl XXI (zweimal) vor VI 19,19. C.

b)-b) om. M.

c) Nam R.

d) bene velle est K.

e) om. CR.

f) folgt ex KC.

g) Absatz M.

h) comendatur C.

i) etiam C.

j) inciderit K.

k) om. M.

Polycarp 6.20.1

1382

l) aliquis C.

m) temeretur R.

n) dari M.

o) et M.

p) quam C.

q) alicuius C; alieni R.

r) necessitati K.

s) om. K.

t) volunt M.

u) perpetuam tibi M.

v) miseratio K.

w) accusant C.

x) quia K.

y) om. K.

z) om. K.

a') propitius M.

b') cum C.

c') ceciderit KC.

d') sine C.

e') om. K.

f') calapniis C.

g') habet M.

h') ante correctionem: conciliandis M.

i') gratia favoris K.

j') permittitur C.

k') folgt et K.

l') possimus M; ante correctionem: possimus C.

m') korr. in possumus C.

n') om. C.

o') om. K.

p') eher adiuvet C.

q') querunt R.

r') folgt hominem M.

s') poteris CR.

Polycarp 6.21.1

1383

XXI. De iniusta misericordia. a

1.

Est et iniusta misericordia. Denique et in lege scriptum est de quodam: `Non misereberis illius',

et in libris regnorum legis, quia Saul postea contraxit offensam, quia miseratus est Agag

hostium regem, quem prohibebat divina sententia servari, ut si quis latronem filiis b

deprecantibus motus et lacrimis coniugis eius inflexus absolvendum putet, cui adhuc

latrocinandi aspiret affectus, nonne innocentes tradet exitio, qui liberat multorum exitia

cogitantem? Certe si gladium reprimit, vincula dissolvat , laxat exilio , cur latrocinandi, qua c d

potest, clementiore via non eripit facultatem, qui voluntatem extorquere non potuit? Deinde

inter duos hoc est accusatorem et reum pari periculo de capite decertantes , alterum, si non e

probasset , alterum si non esset ab accusatore convictus, non id, quod iustiti. est, iudex f

sequatur, sed dum miseretur ei, damnet probantem, aut dum accusatori favet, qui probare non g

possit, addicat innoxium. Non potest igitur hec dici iusta misericordia in ipsa ecclesia , ubi h i i j k k

maxime misereri decet . Teneri quam maxime debet forma iustiti., ne quis a consortio l l

communionis abstractus brevi lacrimula atque ad tempus peracta vel etiam uberioribus m n o

fletibus communionem, quam plurimis debet postulare temporibus, facillitas sacerdotis

extorqueat. Nonne cum uni indulget indigno , plurimos facit ad prolapsionis contagium p p q r

provocari? Facillitas enim veni. incentivum tribuit delinquendi.

a) Zahl om. MK; XXII. C.

b) ostium M.

c) dissolvit CR.

d) exilia C.

e) folgt in C.

f) folgt in C.

g) misereretur M.

h) pot(us) K.

i) dici hec M; dici C.

j) iuxta M.

k) durch Umstellungszeichen ante correctionem: ecclesia ipsa M.

l) decet misereri CR.

m) comuni C.

n) om. K.

o) sperata M; perata K.

p) facilis C.

q) indulgentia C.

r) indignos C.

Polycarp 6.21.2

1384

2. Augustinus.

Duo ista nomina, cum dicimus: homo peccator, non utique frustra dicuntur. Quia peccator a

est, corripe, et quia homo miserere. Nec omnino liberabis hominem, nisi eum persecutus b c

fueris peccatorem. Huic officio nominis invigilat disciplina, sicut cuique regenti apta et d e

accomodata est, non solum episcopo regenti plebem suam, sed etiam pauperi regenti domum

suam, diviti regenti familiam suam, marito regenti coniugem suam, patri regenti prolem suam, f

iudici regenti provinciam suam, regi regenti gentem suam. Et paulo post: Ita nulli homini

claudenda est misericordia, nulli peccato impunitas relaxanda. Hinc itaque intelligendum est,

quam non sit contempnenda elemosina, que quibusque pauperibus iure humanitatis g h i

impenditur, quando quidem Dominus sublevabit indigentiam pauperum etiam ex his loculis, j k

quos ex operibus implebat aliorum. Et paulo post: Non ergo suscipiamus peccatores, propter

quod sunt peccatores , sed tamen eos ipsos, quia et homines sunt, humana consideratione l m

tractemus. Persequamur in eis propriam iniquitatem, misereamur communem conditionem.

a) Quo K.

b) folgt est KCR.

c) korr. in liberas C.

d) om. CR.

e) omnis C; hominis R.

f) om. R.

g) quantum C.

h) qua ante correctionem: quam C.

i) om. C.

j) sublevavit K; sublevabat CR.

k) om. M.

l) deus K.

m) folgt suscepit K.

Polycarp 6.22.1

1385

XXII. De bono obedienti.. a

1. Gregorius in moralibus. b

Sciendum summopere est, quod obedientia aliquando, si de suo aliquid habuerit, minima. c

Nam cum huius mundi successus precipitur, cum locus superior imperatur, is qui ad d e

percipienda hec obedit, obedientie sibi virtutem evacuat, si ad hoc proprio anhelat . Neque f g h i j

enim se sub obedientia dirigit, qui ad percipienda huius vite prospera libidini propri. k l m n

ambitionis servit . Rursum cum mundi despectus precipitur, cum probra adipisci et o p q r

contumeli. iubentur, nisi ex semetipso animus appetat, et obedienti. sibi meritum minuit, qui s t u

ad ea, que in hac vita despecta sunt, invitus nolensque descendit . Et paulo superius: v

Obedientia victimis iure preponitur, quia per victimas aliena caro, per obedientiam vero

voluntas propria mactatur. Tanto itaque Deum citius placat, quanto oculos eius repressa w w x

arbitrii superbia, gladio se precepti immolat, quod contra ariolandi peccatum inobedienti. y z z a' b

monstretur . Ex adverso ergo melius ostenditur, quid de eius laude sentiatur. Si enim quasi c

peccatum est ariolandi repugnare et quasi scelus idolatri. nolle adquiescere , sola est, que fidei d'

meritum possidet, quasi ne quisquam infidelis convincitur, etiam si fidelis esse videatur. e' e'

a) Zahl om. K; XXIII C.

b) Inskr. om. C.

c) folgt habeat, nulla est, aliquando autem si de suo aliquid non CR.

d) his M.

e) quia M.

f) precipienda M.

g) obedient. M.

h) hec CR.

i) ex proprio desiderio C; ex desiderio proprio R.

j) ante correctionem: anelat M.

k) obedienti. virtute M.

l) a C.

m) propria C.

n) libidine M.

o) om. K.

p) deservit C.

q) Rursus M.

r) folgt huius CR.

s) folgt hec CR.

t) om. CR.

u) quia CR.

v) descendere M.

w) citius deum M.

x) folgt ante CR.

y) folgt sui CR.

z) precipientis se CR.

a') Quo C.

b') korr. in inobedientia C; folgt dicitur ut quanta sit virtus obedientie CR.

c') demonstretur CR.

d') folgt ergo C.

e') sine qua CR.

Polycarp 6.23.1

1386

XXIII. Ne christiani temere offerant se periculis. a

1. Ieronimus in super Daniel. b

Viri curiosius inquirentes invenerunt Danielem orantem. Ex hoc loco discimus, ne temere c d d

nos offeramus periculis, sed quantum in nobis est, insidias declinemus. Unde et Daniel non in e e

foro, non in plateis faciebat contra regis imperium, sed in ascondito et domo.

a) Zahl om. K; XXIII C.

b) Inskr. om. C.

c) invenerint M.

d) loco hoc MC.

e) offeramur C.

f) om. KR.

Polycarp 7.1.1

1387

Incipit Liber VII. a a

I. De excommunicatione. b

1. Calixtus papa.

Excommunicatos quoque a sacerdotibus nullus recipiat ante utriusque partis examinationem c

iustam, nec cum eis in oratione aut cibo vel potu aut osculo communicet nec ave eis dicat, quia

quicumque in his vel aliis prohibitis scienter excommunicatis communicaverit, iuxta d

apostolorum institutionem et ipse simili excommunicationi subiaceat.

a) VII. liber K; VII. C.

b) Zahl om. MK.

c) om. K.

d) folgt in C.

Polycarp 7.1.2

1388

2. Urbanus.

Quibus episcopi non communicant, non communicetis, et quos eiecerunt, non recipiatis. Valde

enim timenda est sententia episcopi, licet iniuste liget.

Polycarp 7.1.3

1389

3. Fabianus episcopus omnibus christianis.

Cum excommunicatis non est communicandum, et si quis cum excommunicato advertendoa

regulas scienter saltim in domo simul locutus fuerit vel oraverit, ille communione privetur.

a) avertendo MC.

Polycarp 7.1.4

1390

4.

Si quis sponte communicaverit excommunicato verbo, oratione, in cibo vel potu, XL dies

peniteat in pane et sale et aqua . Qui vero eis communicaverit in homicidiis vel flagitiis, reus a b b b

erit ir. et vindict. Dei omnipotentis, quem spernit, quia hec omnia divina voce interdicta sunt c

et secundum apostolum magis obedire Deo oportet quam hominibus. Et secundum quod d

deliquit, digne iuxta decreta canonum peniteat, et si penitere noluerit, excommunicetur.

a) erst nach aqua K.

b) aqua et sale C.

c) davor ei K; folgt ei CR.

d) folgt nochmals obedire (Zeilenwechsel) M.

Polycarp 7.1.5

1391

5. Gelasius.

Quicumque intra anni spatium causam suam coram suis excommunicatoribus non peregerint,

ipsi sibi audienti. clausisse aditum videntur. Quod si obstinato animo sine communione

defuncti fuerint , nos illorum causam iuxta beati Leonis predecessoris nostri sententiam divino a

iudicio reservantes, quibus vivis non communicavimus, mortuis communicare non possumus.

Qui vero excommunicato scienter communicaverit et amodo saltem in domo simul oraverit

atque latebras defensionis, ne comminus ad satifactionem perducatur , prebuerit, donec ab b c

excommunicatore penitentiam accipiat, corporis et sanguinis Domini communione privatum d

se esse cognoscat et secundum canones peniteat.

a) sunt C.

b) hominum M.

c) ducatur M.

d) om. K.

Polycarp 7.1.6

1392

6. Idem Anastasio imperatori.

Sicut non potest quilibet perversitatis communicatore non suscepto pariter perversus a a

approbari, sic non potest refutari perversitas complice perversitatis admisso . Legibus certe b

vestris criminum conscii susceptoresque latronum pari iudiciorum pena constringuntur, nec c

expers facinoris extimatur, quod licet ipse non fecerit, facientis tamen familiaritatem fedusque d

receperit . e

a) suscepto non M.

b) amisso M.

c) om. M.

d) qui M.

e) receperunt KR.

Polycarp 7.1.7

1393

7. Idem.

Frater et coepiscopus noster Epyphanius sua nobis relatione suggessit, Benenatum et Mauruma

Beneventan. municeps civitatis in contumeliam religionis acerba nimis et plectibili a b

contumacia prosilisse . Qui confugientem ad ecclesie septa curialem suum nec illic quidem c d

tutum aut de iniuria sua securum esse siverunt, ausi irruptione temerari. mentis admittere, e

quod nec potestatibus quidem vel principibus umquam licuit perpetrare, ut hominem in

sanctuariis constitutum captata sacerdotis absentia reluctantem reclamantemque violenter

abstraherent. Quos quantum nobis sua suggestione patefecit, merito indignos esse sacra

communione iudicavit. Et si re vera tanti facinoris constat admissum , nostra auctoritas in hac f g