Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

electum, et nichil ei sacri canones contradicunt et ab episcopo eius dimissoriam acceperit , g

facite eum velociter ad urbem Romam occurere, ut si Deus iusserit, in sabbato magno post

horam baptismi ordinentur quia si ante memoratum diem non occurrerint , coguntur usque ad h i j

quarti mensis ieiunia sustinere.

a) Gregorius C.

b) potentino CV.

c) davor getilgt a M; aim V.

d) retulisti C; retulistis RV.

e) eum C.

f) si ut CR.

g) accepit M.

h) ordinetur CRV.

i) occurrerit C; korr. in occurrerit R.

j) cogetur C; korr. in cogetur R.

Polycarp 2.28.5

295

5. Eiusdem ad Tullinum .piscopum Grumentinum . a a

Litteras caritatis tue suscepimus, quibus significas Latinum diaconum tuum ad episcopatum

ecclesie Marcellianensis a clero et omnibus, qui illic conveniunt, postulari. Hoc itaque dicimus,

ut si eum omnes eligunt et vis eum ecclesie gratum esse, nobis cognosce , ut si possunt ante b c d

diem sanctum occurrere, vel sabbato ipso noctis magn. post baptismum cum Dei gratia valeat

ordinari. Alioquin necesse est usque ad ieiunia quarti mensis sustinere.

a)-a) om. K; schon vor Eiusdem CR.

b) vides C; korr. in vides R.

c) innotesce CV; iquotesce R.

d) possit CR; possis V.

Polycarp 2.29.1

296

XXIX. De vocatione ordinandorum. a

1. Ex concilio Mannathensi . b b

Episcopus quando ordinationes facere disponit, omnes, qui ad sacrum ministerium accedere

volunt, feria IIII ante ipsam ordinationem evocandi sunt ad civitatem una cum ta

archipresbiteris, qui eos representare debent. Et tunc episcopus e latere suo dirigere debet c d

sacerdotes et alios prudentes viros gnaros legis divin. et exercitatos in ecclesiasticis e

sanctionibus, qui ordinandorum vitam, genus, patriam, .tatem, institutionem, locum, ubi

educati sunt, si sint bene litterati, si in lege Domini instructi, diligenter investigent. Ante

omnia, si fidem catholicam firmiter teneant et verbis simplicibus asserere queant. Ipsi autem, f

quibus hoc committitur, cavere debent, ne aut favoris gratia aut cuiuscumque muneris

cupiditate illecti a vero devient, ut indignos et minus idoneos ad sacros gradus suscipiendos

episcopi manibus applicent. Quod si fecerint, et ille, qui indigne accesserit, ab altari

removebitur et illi, qui donum sancti spiritus vendere conati sunt, coram Deo iam condemnati

ecclesiastica dignitate carebunt. Igitur per tres continuos dies diligenter examinentur et sic g

sabbato, qui probati inventi sunt, episcopo represententur.

a) Zahl om. K.

b) mannathensi concilio K; concilio nampnetensi CV.

c) representari M.

d) om. K.

e) folgt qui M.

f) simplicioribus K.

g) getilgt terminos M.

Polycarp 2.30.1

297

XXX. Ubi ordinandi sint . a b

1. Ex concilio Meldensi. c

Si qui ordinari petuntur, nullatenus ordinentur, nisi in loco certo et religioso vel etiam in d d

civitate saltem uno anno immorentur, ut de vita et conversatione atque doctrina illorum

certitudo possit agnosci.

a) dieser Titel om., stattdessen hier Titel 31 K.

b) sunt CV.

c) Inskription om. K.

d) certo loco C.

Polycarp 2.31.1

298

XXXI. Quibus ordines sint tribuendi quibusve negandi. a

1. Clemens.

Si quis post baptisma secundis fuerit nuptiis copulatus aut concubinam habuerit, non potest

esse episcopus, non presbiter aut diaconus aut prorsus ex numero eorum, qui in ministerio

sacro deserviunt.

a) dieser Titel (ohne Zahl) schon vor II 30,1 K.

Polycarp 2.31.2

299

2. Eiusdem . a

Si quis viduam et eiectam acceperit aut meretricem aut ancillam vel aliqua de his, que publicis b

expectaculis mancipantur, non potest esse episcopus, non presbiter aut diaconus aut ex

numero eorum, qui ministerio sacro deserviunt. c

a) om. KR.

b) aliquam CRV.

c) folgt in K.

Polycarp 2.31.3

300

3. Felix Romanus episcopus omnibus episcopis . a

Qui in qualibet .tate alibi quam in ecclesia catholica aut baptizati aut rebaptizati sunt , b

ecclesiasticam ad militiam prorsus non permittantur accedere. Quibus satis debet esse, quod in c

catholicorum numero sunt recepti. Quod de suo ordine et communione videbitur ferre d

iudicium, quisquis hoc violaverit institutum vel qui non removerit eum, quem ex eius c.tu ad

ministerium clericale obrepsisse cognoverit. e

a) ferner Rubrik Eiusdem CV.

b) folgt getilgt in M; folgt ad (nachgetragen C) V.

c) getilgt C; om. V.

d) Quia CRV.

e) oprepisse M; obrepisse KR.

Polycarp 2.31.4

301

4. Silvester papa in generali residens synodo dixit:

Nullus aliqua ratione transmarinum hominem p.nes nos in clericatus gradus suscipiat, nisi V

episcoporum designatus sit cyrographis.

Polycarp 2.31.5

302

5. Siricius episcopus Eumerio Terraconensi episcopo. Cap. XI. a b b

Quisquis clericus aut viduam aut certe secundam duxerit uxorem, omni ecclesiastice dignitatis

privilegio mox denudetur, laica sibi tantum communione concessa, quam ita demum poterit

possidere, si nichil postea, propter quod hanc perdat, admittat . c d

a) Eumerito CRV.

b) om. KRV; Cap. I C.

c) sed M.

d) amittat CV; ante correctionem: amittat R.

Polycarp 2.31.6

303

6. Idem cap. XIIII. a b

Illud quoque nos par fuit providere, ut sicut p.nitentiam agere cuiquam non conceditur c

clericorum, ita et post p.nitudinem ac reconciliationem nulli umquam laico liceat honorem d d

clericatus adipisci, quia quamvis sint omnium peccatorum contagine mundati, nulla tamen e f

debent gerendorum sacramentorum instrumenta suscipere, qui dudum fuerint vasa vitiorum. g

a) Inskription om. KV; Idem om. C; nur Idem R.

b) ante correctionem: XXIIII M.

c) om. C.

d) om. K.

e) contagione CRV.

f) nullam M.

g) fuerit M; fuer V.

Polycarp 2.31.7

304

7. Anastasius urbis Rom. episcopus omnibus episcopis.

Transmarinos homines in clericatus honore nemo suscipiat, nisi V aut eo amplius episcoporum

cyrographis fuerint designati, quia multa per subreptionem solent evenire.

Polycarp 2.31.8

305

8. Innocentius episcopus Victricio Rotomagensi episcopo. Cap. II. a bb

Si quis post remissionem peccatorum cingulum milici. secularis habuerit, ad clericatum

omnino admitti non debet.

a) das ganze Kap. am Rand C.

b) om. KCRV.

Polycarp 2.31.9

306

9. Innocentius Felici Numeriano episcopo. Cap. I. a b b

Qui partem cuiuslibet digiti sibi ipse volens abscidit, hunc ad clerum canones non admittunt . c d

Cui vero casu aliquo contingit, dum aut operi rustico curam impendit aut aliquid faciens se non

sponte percussit, hunc canones precipiunt et clericum fieri, et si in clero repertus fuerit, non

abici. In illo enim voluntas est iudicata, que sibi ausa fuit ferrum inicere, in istis casus veniam e

meruit.

a) nãano M.

b) om. KCRV.

c) ipsi M.

d) admittant M.

e) ill(is) CRV.

Polycarp 2.31.10

307

10. Idem. Cap. III. a a a

Ventum est ad terciam questionem, que pro sui difficultate longiorem exigit disputationem , b b

cum nos dicamus ab hereticis ordinatos vulneratum per illam manus inpositionem habere

caput. Ubi vulnus infixum est, medicina est adhibenda, qua possit recipere sanitatem . que c

sanitas post vulnus secuta sine cicatrice esse non poterit, atque ubi p.nitenti. remedium

necessarium est, illic ordinationis honorem locum habere non posse. Nam si , ut legitur, quod d d

tetigerit immundus, immundum erit, quomodo ei tribuetur, quod mundicia ac puritas consuevit

accipere? Sed econtra asseritur eum, qui honorem ammisit, honorem dare non posse nec illum

aliquid accepisse, quia nichil in dante erat, quod ille posset accipere. Acquiescimus, et verum e

est certe, quia quod non habuit, dare non potuit. Dampnationem utique quam habuit, per

pravam manus impositionem dedit. Et qui particeps factus est dampnato, quomodo debeat

honorem accipere, invenire non possum. Sed dicitur vera de iusta legitimi sacerdotis f g

benedictio auferri omne vitium, quod a vitioso fuerat iniectum. h i

a) Inskription om. K; Cap. III. om. R; Idem om. V.

b)-b) om. MK.

c) sanitate M.

d) sicut CRV.

e) possit M.

f) korr. in veræ R.

g) ac C.

h) korr. in benedictione R.

i) auferre C.

Polycarp 2.31.11

308

11. Idem Victricio episcopo. Cap. VI. a

In qui secundam duxerit uxorem, clericus nullo modo fiat, quia scriptum est: 'Unius uxoris b b c

virum', et iterum: 'Sacerdotes mei semel nubant.'

a) Inskription om. K.

b) His qui MCV; Si quis R.

c) uni M.

Polycarp 2.31.12

309

12. Idem Felici Numeriano episcopo. Cap. II. a b b c c

De digamis autem nec consuli debuit, quod manifesta lectio sit apostoli unius uxoris virum ad

sacerdotium sive ad clericatum admitti debere, et hanc ipsam tamen, si virginem accepit. Nam

ea, que habuerit antea virum, licet defunctus sit, tamen si clerico postea fuerit copulata, d d d

clericus, qui eam acceperit, esse non poterit, quia in lege cautum est non viduam, non abiectam

habere posse coniugem sacerdotem . e f

a) Inskription om. K.

b) muneria û feli R; Numeriano Felici V.

c) om. KRV.

d) postea fuerit clero M.

e) coniuge M; in coniugem C.

f) sacerdotalem K.

Polycarp 2.31.13

310

13. Innocentius Agapito, Macedonio et Marino episcopis Apulis. a

Multa in provincia contra canones ecclesiasticos decretaque maiorum usurpari a plurimis et b c

relationes diversorum et suggessiones fidelissime retulerunt. que quidem possent facile

resecari, si episcopi in his non invenirentur auctores, qui dum aut amicis aut obsequentibus

gratiam prestare nituntur, religionem violant ordinesque corrumpunt. Ac sic evenit, ut indigni

quique honores suscipiant ecclesiasticos et admittantur ad clerum, qui nec inter laicos quidem d

dignum locum habere merentur, sicuti in hunc dato nobis libello monstratum est. Modestum e f g

quendam multis criminibus involutum, propter que etiam p.nitentiam egisse dicitur, non solum

clericum effectum, verum etiam ad episcopatus apicem tendere, cum canones apud Niceam

constituti p.nitentes ab infimis officiis clericorum excludant. Et ideo, fratres karissimi, h i

perspecto tenore libelli eum iubente presentari ac, si vere constiterit talem, qualem libellus j k

affirmat, non solum ab ambitione , sed etiam a clericatus removeatur officio. l

a) mariano CRV.

b) folgt nachgetragen vestra C.

c) decreta M.

d) q(uo)q(ue) R; queque V.

e) korr. in hoc C.

f) datum K.

g) libellum K.

h) folgt etiam CRV.

i) infirmis MK.

j) prospecto CV.

k) iubete CRV.

l) ammonitione K.

Polycarp 2.31.14

311

14. celestinus episcopus omnibus episcopis. Cap. VI. a a

Abstineatur ab illicitis ordinationibus. Nullus ex laicis, nullus bigamus, nullus qui sit aut fuerit

vidu. maritus ordinetur, sed irreprehensibilis et qualem elegerit populus fiat. 'Virginem accipiat

sacerdos uxorem.' Subsequitur et supplet apostolus 'unius uxoris virum' debere consecrari. Ad

hanc ergo formulam eligantur sacerdotes, et si que fact. sunt ordinationes illicit. removeantur,

quoniam stare non possunt.

a) om. KR.

Polycarp 2.31.15

312

15. Leo episcopus omnibus episcopis.

Quicumque viduarum mariti vel habentes numerosa coniugia ad sacerdotium promoti fuerint,

ab omnibus ecclesiasticis officiis et a sacerdotali nomine apostolice sedis auctoritate debemus a

arcere . c

a) nachgetragen C.

b) arceri MRV.

Polycarp 2.31.16

313

16. Idem . Cap. I. a b b

Admittuntur passim ad ordinem sacrum, quibus nulla natalium, nulla morum dignitas

suffragatur, et qui a dominis suis libertate consequi minime potuerunt, ad fastigium sacerdotii, c

tamquam servilis vilitas hunc honorem iure capiat, provehuntur, et probare Deo posse creditur,

qui domino suo necdum probare se potuit. Nullus itaque episcoporum servum alterius ad d

clericatus officium promovere presumat, nisi forte eorum peticio aut voluntas accesserit, qui

aliquid sibi vendicant potestatis . Debet enim esse immunis ab aliis, qui divin. militi. fuerit e df g

aggregandus , ut a castris dominicis, quibus nomen eius ascribitur, nullis necessitatum vinculis h

abstrahatur.

a) Inskription om. K.

b) om. R.

c) libertatem CRV.

d)-d) Nullus - potestatis erst am Schluß des Kapitels CRV.

e) folgt in eis CRV.

f) potespotestatis M.

g) fuit C.

h) aggradandus M; aggravandus K.

Polycarp 2.31.17

314

17. Hylarus episcopus ecclesie catholic. urbis Rom. sinodo presidens dixit. Cap. II. a bb

Cavendum est in primis, ne ad sacratos gradus quisquam, qui uxorem virginem non duxit,

aspiret. Repellendi sunt etiam, quique in secunde uxoris nuptias contra apostolica precepta c

convenerint.

a) Hylarius KV.

b) om. KR.

c) quicumque C; korr. in qui R.

Polycarp 2.31.18

315

18. Idem . Cap. IIII. a b b

In quibus etiam prospiciendum est, ne duo simul sint in una ecclesia sacerdotes nec litterarum

ignarus aut carens aliqua parte membrorum vel etiam ex penitentibus aliquis ad sacrum

ministerium prorsus sinatur accedere. Nec tantum putetis petitiones valere populorum, ut cum

his parere cupitis, voluntatem Dei nostri, que nos peccare prohibet, deseratis, Cuius indignatio

ex hoc gravius commovetur, quia benignitas eius, dum fiunt illicita per eos, qui sunt c

interpretes placationis, offenditur. Ut autem omnia secundum hec, que scripsimus, corrigantur,

presentes litteras Traiano subdiacono nostro veniente direximus. Deus vos incolomes

custodiat, fratres karissimi.

a) Inskription om. K.

b) om. R.

c) sinit CRV.

Polycarp 2.31.19

316

19. Gelasius urbis Rom. episcopus omnibus episcopis. Cap. II. a a

Non confidat quisquam pontificum fas esse digamos aut coniugia sortientes ab aliis derelicta

sive quoslibet post p.nitentiam vel sine litteris vel corpore vitiatos vel conditionarios aut curi. b

publicarumque rerum nexibus implicitos aut passim nulla temporis congruentis expectatione

discussos divinis servituros applicare ministeriis.

a) om. KR.

b) per M.

Polycarp 2.31.20

317

20. Idem . Cap. I. a b b

In primis eius vita, qui ordinandus est, preteritis acta temporibus inquiratur, si gravi facinore

non probatur infectus, si secundam non habuit fortassis uxorem nec a marito relictam sortitus

ostenditur, si p.nitentiam publicam fortassis non gessit nec ulla parte corporis vitiatus apparet,

si servilis aut originari. non est conditionis obnoxius, si curi. iam probatur nexibus absolutus, c

si assecutus est litteras, sine quibus vix fortassis hostiarii possit implere officium, ut si his

omnibus, que sunt predicta, fulcitur, clericus effici potest.

a) Inskription om. K.

b) om. R.

c) servi (ve)l korr. in servi R.

Polycarp 2.31.21

318

21. Gelasius Bono episcopo Savinati . a

In parroechia tua basilica sancti Laurentii, que in possessione filii et consiliarii nostri viri

magnifici Theodori fundata est, officium presbiterii deesse cognovimus. Et quia prefatus filius

noster nobis retulit invenisse Rufinum quendam monachum olim sibi vita et moribus b c

comprobatum, et hunc postulat ibi presbiterum consecrari, quod ad subitum fieri nos prerogata

observantia non acquievimus, ideoque dilectio tua his acceptis sabbato veniente faciat eum

subdiaconum, et si Deus voluerit et vixerimus, mediana ebdomada presbiterum facit , d e

quatenus supervenienti festivitate paschali sacra misteria in memorata basilica a persona

competenti valeant adimpleri.

a) Savino CR.

b) om. M.

c) folgt se CRV.

d) folgt eum C.

e) faciemus K; Endung getilgt C; fac RV.

Polycarp 2.31.22

319

22. Idem . Cap. XXI. a b b

Secundas nuptias, sicut secularibus inire conceditur, ita post eas nullum ad clericale sinitur

venire collegium. Alia est enim humanæ fragilitatis generaliter concessa licentia et alia debet

esse vita divinarum rerum servitio dedicata.

a) Inskription om. K.

b) om. R.

Polycarp 2.31.23

320

23. Idem . Cap. XV. a b b

Inlitteratos quoque aut aliqua parte corporis imminutos nullus presumat ad clerum provehere,

quia nec litteris carens sacris esse potest aptus officiis, et vitiosum nichil Deo prorsus offerri

legalia precepta sancxerunt. Similiter qui se ipsos abscidunt.

a) Inskription om. K.

b) om. R.

Polycarp 2.31.24

321

24. Hormisda papa. a

Si quis baptizat aut aliquod divinum officium exercuerit per temeritatem non ordinatus,

abiciatur ab ecclesia et numquam ordinetur.

a) Inskription om. K.

Polycarp 2.31.25

322

25. Pelagius.

Si evangelica ammonitio iracundiam ne usque ad verbum furentem prosilire permittit, ne si

racha fratri suo quis dixerit, reus sit gehenn. ignis , quali putamus p.na plectendus est, qui a b

non solum pugno impi. percussit in levitici hominem officii ministerio servientem, sed quasi

non sufficeret ad cedem manus, ita instigante se diabolo raptus ad iracundiam est, ut fuste non

solum percuteret, sed erueret oculum fratris. Et quamvis huiusmodi excessus graviori esset c

p.na plectendus, bene tamen fraternitas tua fecit ab officio eum presbiterii removere. Hoc

tamen sollicitudinis tue sit, ut locum etiam p.nitenti. constituas et in aliquo eum monasterio

retrudas, laica tantummodo communione concessa. In loco illius alium te necesse est ordinare