Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

n) necessitutudinem M.

o) folgt nachgetragen nochmals si C.

p) providentia C.

q) vobis oblata M.

r) potuit C.

s) om. C.

t) auf Rasur est C.

u) retinere M.

Polycarp 7.5.13

1454

13. Pelagius papa Iohanni magistro militum. a

Paterno vos salutantes affectu petimus, ut, si prodesse catholice paci contenditis, Paulinum b c

Foro Simphroniensem pseudoepiscopum ad nos sub digna custodia dirigatis. Satis enim d e

turpe est, ut vestram vivacitatem illic positam illudere glorietur, et ne comprimi a vobis nec f

detineri posse ad suam superbiam iactet. Nolite ergo inultam et in vestris prorupentem iniuriis

contumaciam vagari permittere. Sed prefatum pseudoepiscopum vestrorum hominum

sollicitudine detentum ad nos, sicut dictum est, dirigere festinate . g

a) Gelasius C.

b) prodest M.

c) pacis M.

d) om. C.

e) simphroniense ante correctionem: simphoniense M; phroniensem C.

f) ante correctionem: turbe M.

g) folgt VII 5,19 (die Kapp. VII 5,14-18 fehlen) K.

Polycarp 7.5.14

1455

14. Pelagius papa Narse patricio. a b c d

De Liguribus atque Veneticis et Histriis episcopis quid dicam, quos idonea est excellentia

vestra et ratione et potestate reprimere, et dimittis eos in contemptum apostolicarum sedium e

de sua rusticitate gloriari, cum si quid eos de iudicio universalis sinodi, quod in

Constantinopolim per primam nuper elapsam indictionem actum est, forte movebat ad sedem f g

apostolicam, quomodo semper factum est, electis a quibus de suis, qui dare et accipere h h

rationem possint, dirigere debuerint, et non clausis oculis corpus Christi Dei nostri, hoc est i i

sanctam æcclesiam lacerare. Nolite ergo dubitare huiuscemodi homines principali vel iudiciali

auctoritate comprimere, quia regul. patrum hoc specialiter constituerunt, ut si qua ecclesiastici

officii persona, cui subiectum est, restiterit vel seorsum collegerit aut aliud altare erexerit seu j

scisma fecerit, iste excommunicetur atque dampnetur. Quodsi forte et hoc contempserit, sik

permanserit divisiones et scisma faciendo, per potestates publicas opprimatur. Ecce quia l

animus vester forte timidus est, ne persequi videaris, de patrum vobis auctoritate hec vobis m

breviter dirigenda curavi, cum mille alia exempla et constitutiones sint, quibus evidenter

agnoscitur, ut facientes scissuras in sancta æcclesia non solum exiliis, sed proscriptione rerum

suarum et dura custodia per publicas potestates debeant coherceri. n

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) ante correctionem: Gelasius L; Gelasius C.

c) om. CR.

d) Narsi C.

e) dimittatis C; dimittitis R.

f) el~ps~ M.

g) auctum C.

h) quibusdam CR.

i) domini CR.

j) subiectus CR.

k) sed LR; sive C.

l) Sano: Lücke M? folgt p L; folgt domine CR.

m) om. C.

n) suam M.

Polycarp 7.5.15

1456

15. Augustinus. a

Quod autem nobis obiciunt, quod res eorum concupiscamus et auferamus, utinam catholicib

fiant et non solum, quod dicunt sua, sed etiam nostra in pace et caritate nobiscum possideant.

Usque adeo autem calumpniandi cupiditate cecantur, ut non adtendant, quam sint inter se

contraria, que locuntur. Ipsi certe dicunt et invidiosissime sibi conqueri videntur, quod eos in c d

nostra communione violento legum imperio coartamur . Hoc itaque nullo modo faceremus, d e f g h

si res eorum possidere vellemus. Quis avarus querit compossessorem? Quis dampnandi

cupiditate inflammatus vel fastu dominationis elatus desiderat habere consortem? Ipsos certe

attendant quondam suos et iam nostros socios et fraterna nobis dilectione coniunctos, i i

quemadmodum sua teneant, non solum que habebant, sed etiam nostra , que non habebant, j

qu. tamen si pauperum conpauperes sumus, et nostra sunt et illorum. Si autem privatim, que k

nobis sufficiant, possidemus, non sunt illa nostra, sed pauperum, quorum procurationem

quodammodo gerimus, non proprietatem nobis usurpatione dampnabili vendicamus. Quicquid

igitur nomine æcclesiarum partis Donati possidebatur, christiani imperatores legibus religiosis l

cum ipsis æcclesiis ad catholicam transferre iusserunt. Cum ergo nobiscum sunt plebes m

earundem æcclesiarum, nobiscum pauperes, quid eisdem possessiunculis alebantur, ipsi potius n

foris positi desinant concupiscere aliena, sed intrent in unitatis societatem, ut pariter o

gubernemus non illa tantum, que dicunt sua, verum etiam que dicunt et nostra. Scriptum est p

enim: `Omnia vestra, vos autem Christi, Christus autem Dei.'

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) catholica M.

c) Ipse L.

d) in)ra M.

e) violenter C.

f) regum C.

g) cohortarmur M.

h) utique CR.

i) et(iam) L.

j) n M. a

k) compares korr. in comperaures M.

l) ergo CR.

m) tranferre M.

n) qui CR.

o) propositis L.

p) dicuntur L.

Polycarp 7.5.16

1457

16. Augustinus Bonifatio. a

Ipsa pietas, veritas, karitas nos non permittit contra Cecilianum eorum hominum accipere b b

testimonium, quos in æcclesia non videmus, cui Dominus perhibet testimonium. Qui enim c d e

divina testimonia non secuntur, pondus humani testimonii perdiderunt. Item: Molestus est f

medicus furenti frenetico et pater indisciplinato filio, ille ligando, ille cedendo, sed ambo

diligendo. Si autem illos neglegant et perire permittant, ista potius falsa mansuetudo est g

crudelis. Item : Quapropter si potestate , quam propter religionem ac fidem tempore, quo h i j

debuit, divino munere accepit æcclesia, hii, qui inveniuntur in viis et sepibus, id est in heresibus

et scismatibus, coguntur intrare, non quia coguntur, reprehendant, sed quo coguntur,

attendant. Convivium Domini est unitas corporis Christi, non solum in sacramento altaris, sed k k

etiam in vinculo pacis. In eodem: Theodosius imperator legem generaliter in omnes hereticos l

promulgavit, ut quisquis eorum episcopus vel clericus ubilibet esse inventus, decem libris m n o p q

auri mulctaretur. Item : Si duo aliqui in una domo simul habitarent, quam certissime sciremus r s s

ruituram nobisque id nobis prenuntiantibus nollent credere atque in ea manere persisterent, si

eos inde possemus eruere vel invitos, quibus inminentem illam ruinam predemonstravimus, ut

redire ulterius sub eius periculum non auderent , puto, nisi faceremus, non inmerito crudeles t

iudicaremur. Porro si unus illorum nobis diceret: "Quando intraveritis eruere nos, u

memetipsum continuo trucidabo ", alter autem nec exire quidem inde nec erui vellet, sed v w x x

neque necare se auderet, quid elegerimus , utrum ambos ruin. opprimendos relinquere an uno y z

saltem per nostra opera liberato, alterum non nostra culpa, sed sua potius interire? Nemo a' a' b' c'

est tam infelix, quod non quid fieri in talibus rebus oporteat, facillime iudicet . Item post d' e' f' g'

pauca: Quod si plurimi essent in domo ruitura et inde saltim unus liberari posset, atque id cum

facere conaretur , alii semetipsos precipitio necarent, dolerem de ceteris, verum de unius i' j' k' l'

saltem salute consolaremur , non , tamen ne seipsos alii perderent, perire universos nullo m' n' o'

liberato permitteremus . Quid igitur de opere misericordi., quod pro vita æterna adipiscenda n' p'

et pena æterna vitanda hominibus debemus inpendere, iudicandum est, si pro salute ista q'

temporali non solum , sed etiam brevi ad ipsum tempus exiguum liberanda, sic nos subvenire r' r' r'

hominibus ratio vera et benigna compellit? Item: Si, inquiunt Donatiste, oportet, ut nos extra

æcclesiam et adversus æcclesiam fuisse peniteat, ut salvi esse possimus, quomodo post istam s'

penitentiam apud vos clerici vel etiam episcopi permanemus? Hoc non fieret, quoniam revera,

quod fatendum est, fieri non deberet, nisi pauci ipsa conpensatione sanarentur. Sed sibi hoc

dicant et multo maxime humiliter doleant, qui in tant. morte precisionis iacent, ut isto t'

quodam vulnere matris catholic. reviviscant. Cum enim precisus ramus inseritur, fit aliud

vulnus in arbore, quo possit recipi, ut vivat, qui sine vita radicis peribat . Sed cum receptus u'

recipienti quo aluerit , et vigor consequitur et fructus. Si autem non coaluerit , ille quidem v' w' w' x' x'

arescit , sed vita arboris permanebit. Est enim et tale inserendi genus, ut nullo preciso ramo, y' z' a''

qui intus est, ille, qui foris est, inseratur, non tamen nullo, sed vel levissimo vulnere arboris. b''

Ita ergo et isti cum ad radicem catholicam veniunt, nec eis post, quamvis herroris sui peniteat,

honor clericatus aut episcopatus aufertur. Siquidem fit aliquid tanquam in cortice arboris

matris contra integritatem severitatis, verumtamen quia neque qui plantat, est aliquid, neque

qui rigat, ad Dei misericordiam precibus fusis coalescente suorum pace ramorum caritas

cooperuit multitudinem peccatorum. Et paulo post: Verum in huiusmodi causis, ubi graves c''

discenssionum scissuras non huius aut illius hominis est periculum, sed populorum strages d'' e''

iacent, detrahendum est aliquid severitati, ut maioribus malis sanandis sincera caritas f'' f''

subveniat. Habebant ergo de preterito detestabili herrore, sicut Petrus habuit de mendacii

timore, amarum dolorem, et veniat ad ecclesiam Christi veram, id est catholicam matrem . g'' h'' h''

Sunt in illa clerici, sunt episcopi utiliter, qui contra eam fuerunt ostiliter. Non invidemus, i''

immo amplectimur, ortamur, optamus, et quos in viis aut in sepibus invenimus, intrare cogimus

et sic nondum quibusdam persuademus, quia non res eorum, sed ipsos querimus.

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) non nos M.

Polycarp 7.5.16

1458

c) deus CR.

d) prebet C.

e) Quos M.

f) Absatz L.

g) illo L.

h) Absatz L.

i) potestatem C.

j) folgt regum CR.

k) unitas est CR.

l) Absatz L.

m) om. C.

n) folgt talis C.

o) esset CR.

p) deesse L.

q) libras LC.

r) Absatz L.

s) domo una C.

t) audirent L; ante correctionem: audirent C.

u) intra veritatis L.

v) metipsum L; me- korr. C; me ipsum R.

w) tricidabo M.

x) nec inde M.

y) om. M.

z) eligeremus C; elegeremus R.

a') nostram operam CR.

b') altero M.

c') vestra L.

d') om. C.

e') qui CR.

f') videlicet L.

g') Absatz L.

h') unius L.

i') conarer L; conarem C; conaremur R.

j') dolorem LCR.

k') om. L.

l') nostrum C; v)rm R.

m') consolamur L.

n')-n') non - permitteremus om. C.

o') korr. in sese ipsos L.

p') om. L.

q') om. C.

r') non solum temporali CR.

s') om. C.

t') tanti L; tanta CR.

u') perhibat M.

v') ante correctionem: receptnti M.

w') coaluerit LR; caluerit C.

x') incaluerit C.

y') arescet LCR.

z') in illo C.

a'') preciosus C.

b'') levississimos L.

c'') folgt per CR.

Polycarp 7.5.16

1459

d'') discessionum L.

e'') scissura M.

f'') malis maioribus C.

g'') veniant LCR.

h'') matrem catholicam C.

i'') om. C.

Polycarp 7.5.17

1460

17. Augustinus Festo. a

Quid faciet ecclesie medicina salutem omnium materna caritate conquirens, tanquam inter b c

freneticos et letharicos estuans? Numquid contempnere, numquid desistere vel debet vel d e

potest? Utrisque sit necesse est molesta, que neutris est inimica. Nam et frenetici nolunt ligari

et letharici nolunt excitari. Sed perseverat diligentia caritatis freneticum ligare, lethargicum f

stimulare, ambos amare. Ambo offenduntur, sed ambo diliguntur, ambo molestati, quamdiu

egri sunt, indignantur, sed ambo sanati gratulantur. In eodem: Catholici esse non incipiunt, g

nisi heretici esse destiterint. Neque enim sacramenta eorum inimica nobis sunt, que in illis sunth

nobis communia, quia non humana sunt, sed divina. Proprius herror eorum auferendus est, h i

quem male imbiberunt, non sacramenta, que similiter acceperunt. Quem ad penam suam j

portant et habent, quanto indignius habent, sed tamen habent. k

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) facit L.

c) medicinam ML.

d) lethargicos CR.

e) aut M.

f) lethargici CR.

g) egeri R.

h) nobis sunt C.

i) Prius M.

j) Que CR.

k) indignus L.

Polycarp 7.5.18

1461

18. Augustinus Emerito. a

Illud attendat vigilantia mentis tue neminem contaminari posse ignotum ignotis criminibus. b c

Unde manifestum est a communione orbis, cui seu falsa seu vera crimina, que fratribus prorsus

intenditis, prorsus ignota sunt et ignota semper fuerunt , sacrilego scismate esse vos separatos, d

quamquam et illud et non est tacendum etiam conditos malos bonis non obesse in ecclesia, si e f g

eos a communione prohibendi aut potestas desit aut aliqua ratio conservand. pacis impediat. h

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) conmitari R.

c) ignotisque L.

d) om. (Seitenwechsel) M.

e) om. CR.

f) etiam CR.

g) cognitos C.

h) potestates L.

Polycarp 7.5.19

1462

19. Sacratissimo ac beatissimo archiepiscopo alm. urbis Rom. et patriarch. Ormisd. a

Iustinianus imperator.

Scias effectum nobis, pater religiosissime, quod diu summis studiis patet strictum, et antequam

advenerint, qui a nobis destinati sunt, quod Iohannes vir beatissimus antistes nov. Rom. b b c c

nostr. una cum clero vobis consentiunt, nullis variantes ambiguitatibus, nullis divisi discordiis. d

Scias libellum ab eo scriptum, quem offerendum iudicaveras. Negatum est ab eis memoriam in

posterum fieri Achacii prevaricatoris quondam huius urbis episcopi necnon et aliorum e

sacerdotum, qui vel primi contra statuta venerunt apostoli vel successores herroris facti sunt et

nulla usque ad ultimum diem sunt penitentia correcti . f

a) om. M.

b) q(uia) R.

c) nonerone C.

d) nobis C.

e) om. C.

f) folgt Kap. VII 5,32 (es om. VII 5,20) K.

Polycarp 7.5.20

1463

20. Ambrosius. a

`Accepisti pecuniam et possidebis ex ea agros et vineas et oliveta et greges, et lepra Naamanb

applicabit se in te et semini tuo usque in eternum.' Vides quia facto auctoris successio

damnatur heredis. Inexpiabilis est enim venditi culpa misterii et grati. vindicta celestis transiit

ad posteros. Denique `Moabit. et ceteri non intrabunt in ecclesiam Dei usque in tertiam et

quartam generationem', tam diu videlicet, ut simplicius interpretemur , donec culpa auctorum c d e

multiplicis successio generationis aboleret. Sed cum illi, qui in Deum ydolatri. herrore

deliquerunt, in quartam generationem videantur esse mulctati, profecto durior videtur esse

sententia, qua Iezi semen usque in eternum pro cupiditate habendi prophetica auctoritate f

damnatur, presertim cum dominus noster Iesus Christus per lavacri regenerationem omnibusg

remissionem dederit peccatorum, nisi ut vitiorum magis quam generis semen intelligas. Sicut g

enim qui filii promissionum sunt, existimantur in semen bonum , ita etiam qui filii herroris h h i

sunt, estimantur in semen malum. Nam et Iudei ex patre diabolo, non utique carnis j

successione, sed criminis. Ergo omnes cupidi, omnes avari Giezi lepram cum divitiis suis

possident et male quesita mercede non tam patrimonium facultatum quam thesaurum k

criminum congregarunt eterno supplicio et brevi fructu. l

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt (K an dieser Stelle statt dessen VII 5,32, s. auch dort).

b) neeman M.

c) suppliciis C.

d) deputemur C.

e) culpam CR.

f) ieci L; giezi CR.

g) nachgetragen L; om. R.

h) bonum senem M.

i) errorum M.

j) parte R.

k) mala C.

l) congregaverunt C.

Polycarp 7.5.21

1464

21. Augustinus.

Quamvis res queque terrena non recte a quoquam possideri possit nisi vel iure divino, quo a

cuncta iustorum sunt, vel iure humano , quod in potestate est regum terre, ideoque res vestras b

falso amplectitis, quas nec iuste possidetis, et secundum leges regum terre amittere iussi estis.

Frustraque dicatis: `Non eis congregandis laboravimus', cum scriptum legatis: `Labores c

impiorum iusti edent'. Sed tamen quisquis ex occasione legis huius, quam reges terre Christo

servientes ad emendandam vestram impietatem promulgaverunt, res proprias vestras cupide

appetat, displicet nobis. Quisquis denique ipsas res pauperum vel basilicas congregantium,

quas sub nomine ecclesie tenebatis, que omnino non debentur nisi ei ecclesie, que vera Christid

ecclesia est, non per iustitiam, sed per avaritiam tenet, displicet nobis. Quisquis pro aliquo d e

flagitio vel facinore proiectum a vobis ita suscipit, sicut suscipiuntur, qui excepto herrore, quo

a nobis separamini , sine crimine apud vos vixerint, displicet nobis. Sed nec facile ista f

monstratis, et si monstretis, nonnullos toleramus, quos corrigere vel punire non possumus,

neque propter paleam relinquimus aream Domini et nec propter pisces malos rumpimus retia g h i

Domini nec propter edos in fine segregandos deserimus gregem Domini nec propter vasa j

facta in contumeliam migramus de domo Domini. k

a) idem M.

b) Romano M.

c) korr. in nos M.

d) ecclesia Christi M.

e) om. K.

f) separantur C.

g) nec C.

h) om. CR.

i) om. M.

j) folgt et M.

k) om. C.

Polycarp 7.5.22

1465

22. Idem.

Dixit apostolus: `Hereticum hominem post primam et secundam correctionem devita, quia

subversus est huiusmodi et peccat in semetipso damnatus.' Sed qui sententiam suam quamvis

falsam atque perversam nulla pertinaci animositate defendunt, presertim qui non audacia suæ a b