Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

parte intelligi potest. Ceterum nullum scisma non sibi aliquam confingit heresim, ut recte ab c

ecclesia recessisse videatur.

a) folgt pariter M.

b) separet C.

c) nisi M.

Polycarp 7.5.6

1445

6. Ieronimus in eadem epistola.

Heresis Grece ab electione dicitur, quod scilicet eam sibi unusquisque eligat disciplinam, quam

putat esse meliorem. Quicumque igitur aliter scripturam intelligit, quam sensus spiritus sancti

flagitat, a quo conscripta est, licet de ecclesia non recesserit, tamen hereticus appellari potest a

et de carnis operibus est, eligens que peiora sunt.

a) scripta CR.

Polycarp 7.5.7

1446

7. Ciprianus Magno filio salutem.

Dicimus omnes omnino hereticos et scismaticos nichil habere potestatis ac iuris. Propter quod a

Novatianus nec debet nec potest excipi, quo minus ipse quoque extra ecclesiam consistens et

contra pacem ac dilectionem Christi faciens inter adversarios et antichristos computetur. Et

paulo post: Ecclesia una est, que una et intus esse et foris non potest. Si enim apud

Novatianum est, apud Cornelium non fuit. Si vero apud Cornelium fuit, qui Faviano episcopo b

legitima ordinatione successit, et quem post sacerdotii onorem martirio quoque Dominus

glorificavit, Novatianus in ecclesia non est nec episcopus computari potest, qui evangelica et

apostolica traditione contempta nemini succedens a se ipso ortus est. Habere namque aut

tenere ecclesiam nullo modo potest, qui ordinatus in ecclesia non est. Et paulo post: Quod

vero eundem quem et nos Deum patrem, eundem filium Christum, eundem spiritum sanctum

nosse dicuntur, nec hoc adiuvare tales potest. Et infra: Invenimus in tali facinore non solum c c

duces et auctores, sed et participes penis destinari , nisi a communione malorum separaverint, d e

precipiente per Moysen Domino et dicente: `Separamini a tabernaculis hominum istorum f

durissimorum et nolite tangere ab omnibus, que sunt eius , ne simul pereatis in peccatis g h

eorum.' Et quod comminatus per Moysen Dominus fuerat, implevit, ut quisque se a Chore et i j j j k

Dathan et Abiron non separasset, penas tamen statim pro impia communione persolveret. Quo

exemplo ostenditur et probatur obnoxios omnes culp. et pen. futuros, qui se scismaticis

contra prepositos et sacerdotes inreligiosa temeritate miscuerint, sicut etiam per Osee

prophetam spiritus sanctus contestatur et dicit: `Sacrificia eorum tanquam panis luctus; omnes,

qui maducant ex ea , contaminabuntur ', docens scilicet et ostendens omnes omnino cum l m

auctoribus suis supplicio coniungi, qui fuerint eorum peccato contaminati. que ergo apud eos

merita esse circa Deum possunt, quibus supplicia divinitus irrogantur? Infra : si autem foris n o

cuncti heretici et scismatici non habent spiritum sanctum, et ideo apud nos manus imponitur, p

ut hic accipiatur, quod illic non est nec damnari potest, manifestum est nec remissionem q

peccatorum per eos dari posse, quos constat spiritum sanctum non habere.

a) a K.

b) faniano KR; fabiano C.

c) om. K.

d) detestari C.

e) folgt se CR.

f) ac M.

g) ex C.

h) eorum CR.

i) minatus M.

j) Dominus (d- R) per Moysen (m- R) CR.

k) quisquis C.

l) eo M.

m) -mi- korr. und unleserlich M; contaminantur C.

n) supplia M.

o) Et infra K.

p) habeat korr. in habeant C.

q) donari C.

Polycarp 7.5.8

1447

8. Pelagius papa . a a

Pudenda, ut ita dicam, rapina in divisione est non consecratus, sed execratus episcopus. Si b

enim ipsum consecrationis nomen rationabili ac vivaci intellectu discutimus, is, qui cum

universali detractat consecrari ecclesia, consecratus dici esse nulla poterit ratione. c d e

Consecrare enim est simul sacrare. Sed ab ecclesie visceribus divisus et ab apostolicis sedibus f g

separatus dissecrat ipse potius, non consecrat. Iure ergo execratus, tantum non consecratus

poterit dici, quem simul sacrare in unitate coniuntis membris non agnoscit ecclesia. Videamus

tamen, utrum vel ipsarum consuetudinem partium in sua exordinatione servaverit . Nempe hic h

mos antiquitus fuit, ut quia pro longinquitate vel difficultate itineris ab apostolico honerosum

illis fuerat ordinari, ipse se invicem Mediolanensis et Aquilegensis ordinare episcopi i

debuissent, ita tamen ut in ea civitate, in qua erat ordinandus episcopus, alterius civitatis

pontifex occurrere debuisset, ut et ordinandi electio a presenti ordinatore ex consensu

universalis, cui preficiendus erat, ecclesie melius ac facilius potuisset agnosci et in sua, qui ad

episcopatum provehendus erat nec tamen ordinatori suo subdendus fuerat, ordinaretur j

ecclesia. Etenim sicut cum dicimus ecclesia una fit , cui in canticis canticorum dicitur: `Una est k l

columba mea', nullam aliam esse constat, nisi que in apostolica est radice fundata, a quibus

ipsam fidem universo orbe propagatam non potest dubitari. Quod ut vobis, licet notissimumm

omnino sit, beati tamen Augustini testimonio comprobemus, audite, quid in quodam opere suo

preclarissimus doctor dicat ecclesie. Ait enim: Quodsi nullo modo recte dici potest ecclesia , n n o

in quo scisma est, restat ut, quoniam ecclesia nulla esse non potest , ea sit, quam in sedis o p

apostolice per successiones episcoporum radice constituta nullorum hominum malitia, etiam si

nota et excludi non possit, sed pro temporum ratione toleranda iudicetur, ullo modo valeat q

extinguere . r

a) om. C.

b) om. C.

c) detrecta K; detrectat CR.

d) consecrare KR.

e) folgt vel M.

f) Consecrari M.

g) Si M.

h) conservaverit M.

i) aquilegiensis C.

j) provendus C.

k) diximus KCR.

l) sit K.

m) novissimum R.

n) potest dici M.

o)-o) ecclesia - potest om. C.

p) sede C.

q) nullo CR.

r) folgt VII 5,12 (die Kapp. VII 5,9-11 fehlen) K.

Polycarp 7.5.9

1448

9. Idem . a

Scisma siquidem ipsum, quod Grecum nomen est, scissuram sonat. Sed in unitate scissurab

esse non potest. Non ergo unitati communicat, qui scismaticis communicat. Partes sibi ipsi c d

fecerunt et ab eo, quod unum est, ut apostoli Iude iam verbis loquar, `semetipsos segregantes e

spiritum non habent.' Quibus omnibus illud efficitur , ut quia in unitate unum non sunt, ut quia f f g

in partem esse voluerunt, ut quia spiritum non habent, corpus Christi sacrificium habere non h i

possunt. Non autem nobis nunc illa questio est, utrum tolerare malos, sed utrum debeamus

scismaticis sociare . Si etiam ipsi licet in suo sensu habundantes, intra materna tamen positi j k l

viscera quererent veritatem, a nobis repellenda non erant, donec apud eos ratione duce rei m

veritas claruisset. Sed quia se ab universali ecclesia diviserunt, sicut beatus Augustinus ait, n

omnis catholicus securus eam partem detestatur, cui ecclesiam universalem apostolicis o p p

sedibus roboratam non communicare cognoscit. Nec enim levigat eorum crimen, magis auget q r

vero , quod eos diu restitisse dixistis , ne apostolicis communicantes sedibus in sua r s

communione reciperent. In hoc enim dum et illi culpandi sunt , qui non solum in sacerdotibus t u

communionem apostolicarum sedium, verum in ipsis laicus separaverunt . Sed nec illud eis v w x

prodest, quod eos in eisdem litteris vel ignorantia rationis vel simplicitate intellectus sui a y z a'

nostra se communione suspendisse probetis . Id ipsum enim magis est, propter quod scismatici b'

sunt, quia non eos diversa sentiendi iudicium, sed quedam apud se delata, sibi tamen

incognita metuentes et contra apostolicam sedem temere credentes pessima divisit oppinio. c' d'

Quod scisma specialiter esse beatus denuntiat Augustinus dicens de talibus : adversus e' f'

auctoritatem illarum ecclesiarum, que apostolica sedes et epistolas accipere meruerunt , g' h' i'

temere credendo meruerunt, immanissimum crimen scismatis a se propulsare poterit. j' k' l'

Assumam aut illos esse ecclesiam creditis, et cum du. ecclesie esse non possunt , nos, quod m' n'

absit, scismaticos iudicabitis, aut si vero in apostolicis sedibus esse constat æcclesiam, et illos

ab unitate divisos cognoscite et communionis questionem esse sublatam, quam veram nisi in

unitate constat esse non posse. Noli ergo, quasi nulla scismaticorum atque æcclesie o'

differentia sit, velle indifferenter utrorumque sacrificiis sociari. Non est Christi corpus, quod

scismaticus conficit, si veritate duce dirigimur. Nec enim divisum esse Christum poterit

quisquam sine apostoli reprobatione confringere . Unam, ut sepe dictum est, que Christi p' q' r'

corpus est , esse constat æcclesiam; in duo vel in plura dividi non potest. Simul enim cum ab s'

ea quisque discesserit, ecclesia esse desistit. t'

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) scisma L.

c) scismati C.

d) om. L.

e) folgt ut L.

f) om. C.

g) om. C.

h) parte M.

i) non C.

j) sociari C.

k) inter M.

l) om. CR.

m) repellendi C; reppellendi R.

n) veritatis L.

o) omis M.

p) universalem ecclesiam CR.

q) folgt nochmals non L.

r) vero auget CR.

s) dixisti L.

t) sint CR.

Polycarp 7.5.9

1449

u) folgt communicare talibus voluerunt (voluerint L), multo magis tamen illi execrandi sunt,

qui LCR.

v) om. M.

w) speraverunt vel separaverunt C; spaverunt R.

x) ne L.

y) est C.

z) ignorantiam L; ante correctionem: ignorantiam C.

a') simplicitatem L.

b') prohibetis L; perhibetis CR.

c') om. R.

d') metuens C.

e') spãali" L; sp~li" CR.

f') lib(et) C.

g') apostolicas CR.

h') sp~l.s C.

i') om. CR.

j') inanissimum L.

k') om. (1 Wort getilgt) M; scismaticis L.

l') folgt non CR.

m') autem LC.

n') ante correctionem: possint M.

o') om. ML.

p') probatione M.

q') confingere CR.

r') quia L.

s') om. L.

t') æcclesia M.

Polycarp 7.5.10

1450

10. Eiusdem. a

Non vos hominum vaniloquia retardent dicentium, quia persecutionem æcclesia faciat, dum vel

ea, que committuntur, reprimit vel animarum salutem requirit. Erant huiusmodi rumoris b c

fabulatores. Non persequitur, nisi qui ad malum cogit. Qui vero malum vel factum iam punit

vel prohibet ne fiat, non persequitur iste, sed diligit. Nam si, ut illi putant, nemo nec d

reprehendendus a malo nec retrahendus ad bonum est , humanas ac divinas leges necesse est e

evacuari, que et a malis penam et bonis premia iustitia suadente exigit . Malum autem scisma f g h i j

esse et per exteras etiam potestates huiusmodi opprimi debere homines et canonic. scriptur. j

auctoritas et paternarum nos regularum veritas docet. Quisquis ergo ab apostolicis divisus est

sedibus, in scisma eum esse non dubium est et contra universalem æcclesiam altare conatur

erigere. Sed quid de talibus insertus Calcedonensi synodo canon statuat, gloria vestra

consideret, ubi post alia sic dicit: `Qui a communione semetipsum suspendit et collectum fecit k l

et altare constituit et noluit vocanti episcopo consentire et noluit eidem acquiescere neque m n

obedire et prius et secundo vocanti, hunc omnino damnari nec umquam vel orationem mereri o

nec recipere eum posse honorem. Si enim permanserit turbas faciens et seditiones æcclesie, p

per extraneam potestatem tamquam seditiosum comprimi.' Et beatus Augustinus de talibus

dicit : `Multa etiam cum invitis benigna quadam asperitate plectendis agenda sunt, quorum q r

potius utilitati consulendum est quam voluntati. Nam in corripiendo filio quamvis aspere,

numquam amor paternus amittitur. Fit tamen, quod nollet, ut doleat, qui etiam invitus videtur

dolore sanandus.' Ecce videtis , quemadmodum tanti testimonio patris non persequatur s

cohercendo talia, sed diligat emendando tales semper æcclesia. Facite ergo etiam vos , quod t t

scientes intentionem christianitatis vestre frequenter ortamur, et date operam, ut talia fieri ultra

non liceat, sed et quod vobis facillimum esse non dubito, hii, qui talia presumpserunt, ad

piissimum principem sub digna custodia dirigantur. Recolere enim debet celsitudo vestra, quid

per vos Deus fecit tempore illo, quo et Histriam et Venetias tiranno Totila possidente, u u u v w x

Francis etiam cuncta vastantibus, non ante tamen Mediolanensem episcopum fieri permisistis,

nisi ad clementissimum principem exinde retulissetis et, quid fieri debuisset, eius iterum y

scriptis cognovissetis et inter ubique ferventes hostes Ravennam tamen et is qui ordinabatur z a'

et is qui ordinaturus erat, providentia culminis vestri deducti sunt. b' c' c'

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) Errant CR.

c) rumores M.

d) am Rand nachgetragen M; sive (statt si ut) C.

e) tum C.

f) om. CR.

g) bono L.

h) constituunt C; constituit R.

i) om. M.

j) esse scisma M.

k) korr. und unleserlich C.

l) aliam L.

m) vocante CR.

n) ei M; eisdem R.

o) oratione M.

p) permansit C.

q) dicens L.

r) benignitate M.

s) vides C.

t) quod nos C.

u) deus per vos CR.

v) fecerit CR.

Polycarp 7.5.10

1451

w) om. L.

x) hystrias CR.

y) qui ML.

z) intra M.

a') ante correctionem: his M; h§ L; his CR.

b') hi' L; korr. in his C.

c') vestri culminis CR.

Polycarp 7.5.11

1452

11. Idem. a

Quali nos de glori. vestre studiis iudicio gratulemur, non solum vestram sed multorum ac b b

pene omnium credimus habere notitiam. Et iccirco nunc de his, que vobis presentibus ibi fieri

stupemus, fiducialiter apud gloriam vestram duximus conquerendum. Tertius siquidem atque c

Maximilianus nomina tantorum episcoporum habentes et æcclesiasticam ibi unitatem d

perturbare dicuntur et omnes æcclesiacticas res suis usibus applicare, in tantum ut contra

unum eorum, id est Maximilianum, usque ad nos per tam longum iter necessitate compellente e

quidam infatigabiliter venientes preces offerent . Ob quam causam Petrum presbiterum sedis f

nostr. sed et Proiectum notarium ad eadem loca duximus destinandos, ut ea, que canonicis

statutis a predictis pseudoepiscopis compererint fuisse commissa, vel digna debeant ibi g h

ultione compescere vel eosdem ad nos usque perducere. Et ideo salutantes paterno affectu i

gloriam vestram petimus, ut prefatis, qui a nostra sede directi sunt, in omnibus prebeatis j

auxilium nec putetis alicuius esse peccati, si huiusmodi homines comprimuntur. Hoc enim et

divin. et mundan. leges statuerunt, ut ab æcclesie unitate divisi et eius pacem iniquissime k

perturbantes a secularibus etiam potestatibus comprimantur . Nec quicquam maius est, unde l

Deo sacrificium possitis offerre, quam si id ordinetis, ut hii, qui in suam et in aliorum m n

perniciem debachantur, competenti debeant vigore compesci.

a) dieses Kap. om. K, dafür L benutzt.

b) vestre glorie C.

c) gratiam C.

d) tamen C; tantum R.

e) longevum C.

f) korr. in offerrent C; offerrent R.

g) comperint M; ante correctionem: comperirent L.

h) om. M; fuerint L.

i) ultionem L.

j) directa L.

k) humane C.

l) comprimuntur L.

m) positis L.

n) om. C.

Polycarp 7.5.12

1453

12. Pelagius papa Iohanni patricio. a

Relegentes litteras excellenti. vestre de iniuria quidem , in quam vobis iniquorum hominum b c

presumptio ingessit, valde doluimus, sed quia scimus occulto Dei iudicio animam vestram, etsi

per aliorum iniquitatem ac superbiam a contaminatione scismatis custoditam , egimus d

omnipotenti Deo gratias, qui etiam de malis hominum actibus bona operari consuevit. Nec e

enim sine illius providentia factum esse credendum est, ut insensati et perversissimi homines ad

hoc usque prosilirent, ut suam divisionem catholicam esse credentes æcclesiam a sua vosg

pollutione prohiberent. Sic enim per misericordiam Dei etiam nescientibus illis factum est, ut a

scismaticorum communione eruti catholic., quam diligitis, servari vos contigisset ecclesie.

Quamvis igitur vestra per illorum scelus facta sit utilitas, nolite tamen inpunitam presuptionemh

iniquorum hominum crassari permittere. Si enim hoc, quod in vestram gloriam presumpserunt, i

non fuerit vindicta compressum, quid in minoribus valeant, ambigi ultra non debet. Exercete j

igitur in talibus debitam auctoritatem, et ne eis amplius talia committendi crescat spiritus, k

vestris cohertionibus reprimatur. Ad hoc siquidem Dei nutu etiam contra vos talia

presumpserunt, ut talia vobis corrigentibus ab eorum scelere alios possetis Deo propitiante

munire. Quales autem sint , qui æcclesiam fugiunt, Eufrasii vos scelera, que Deus amplius l

occulta esse noluit , evidenter informant, qui in homicidio quidem nec hominis m

necessitudinem nec caritatem fratris nec sacerdotii reverentiam cogitavit. Incestuoso autem in n

adulterio etiam ipsi vindicte abstulit modum, qua si adulterium punias, non remanet in quo o

iudicetur incestus, si incestuoso ingeras penam, multum crimen adulterii remanebit. Ecce de

quo collegio sunt, qui quantum ad superbiam suam iniuriam vobis inferre moliti sunt, et

quantum ad providentiam Dei inpollutos vos æcclesie servaverunt. Auferte tales ab illa

provincia , utimini oblata vobis a Deo opprimendi perfidos occasione. Quod tunc plenius fieri p q q

poterit , si auctores scelerum ad clementissimum principem dirigantur, et maxime æcclesie r

Aquileiensis invasor, qui et in scismate et in eo maledictus, nec honorem episcopi poterit s t t t

obtinere nec meritum. u

a) Gelasius C.

b) om. K.

c) om. C.

d) custodiam M; ante correctionem: custodiam C.

e) opera M; comparare C.

f) folgt getilgt ut suam M.

g) quos korr. in quasi C; nos R.

h) presumptione C.

i) grassari CR.

j) quod M.

k) ei M.

l) sunt M.

m) voluit M.