Grammatikamaxorat mtss diniyyah pasia 8-sinfida” Tezis

Salbiy

Salbiy gapning formulasi

Subject + was/were + not+ Toʻldiruvchi

^{29Line Mikkelsen.Nominal Sentences(UC:Berkeley.2008), p.1}
30

Misol

U/U/U	edi Yo'q	frantsuz
Biz/Siz/Ular	edi Yo'q	frantsuz

Ijobiy va salbiy o'rtasidagi farq keyin salbiy bo'ladi

bolmoq"emas” qoʻshiladi.

Savol

Salbiy gapning formulasi

was/were + Subject+ To‘ldiruvchilar

Misol


edi U/U/U frantsuzlar edi biz/Siz/Ular frantsuz

2. Og'zaki o'tgan zamon

Oddiy o‘tgan zamonning og‘zaki shakli ikki toifaga bo‘linadi; ular oddiy fe'lda oddiy o'tmish va tartibsiz fe'lda oddiy o'tmish.

1. Muntazam Ijobiy fe'lda oddiy o'tmish

Oddiy fe'l shaklida oddiy o'tmishning birinchi turi

quyidagi formuladan foydalanadi:

Misollar uchun:

1. 
   Ertalab u onasiga oshxonada yordam berdi.
   

2. 
   Kecha bolalar o'yin o'ynashdi.
   

3. 
   Kechki ovqatdan keyin musiqa tingladik
   

Yuqoridagi misollarga ko'ra, shakl barcha sub'ektlar uchun ham birlik, ham ko'plik uchun ishlatiladi. Barcha muntazam fe'llar o'tgan zamonda an-edding oladi. Bundan tashqari, oddiy fe'llarning imlo qoidalari mavjud. Bular quyidagilar:

1. 
   Agar fe’lning sodda shakli undoshdan keyin –y bilan tugasa, –y ni i ga o‘zgartiring va –ed qo‘shing. Misollar: sinab ko'ring / sinab ko'ring, ko'tardi / ko'tardi, quruq / quritilgan
   
2. 
   Agar bir bo'g'inning sodda shakli undosh+undosh + undoshga egilib qolsa, oxirgi undoshni ikki barobarga qo'shing va –ed qo'shing. Misollar: rejalangan/ rejalashtirilgan, to'xtatilgan/ to'xtatilgan
   
3. 
   Ikki bo'g'inli fe'lning sodda shakli undosh + unli + undosh bilan tugasa, oxirgi undoshni faqat ikki bo'g'inli undosh bilan tugaydi.
   

bo‘g‘in urg‘u qilinadi. Misollar: ruxsat/ruxsat berilgan, afzal/istalgan, sodir bo‘lgan/ sodir bo‘lgan.

4. 
   Agar fe’lning sodda shakli –e bilan tugasa, faqat –d qo‘shing. Misollar: bog'lash / bog'lash, o'zgartirish / o'zgartirish, yashash / yashash.
   
5. 
   Boshqa barcha muntazam fe’llarning oddiy shakliga –ed qo‘shing. Misollar: istayman/ hohladim, so‘radi/ so‘radi, tegishli/ tegishli.31