Графикаси касб-ҳунар коллежлари учун ўқув қулланма

HSB рангли модул 
HSB рангли модул инсоннинг рангларни максимал қабул қилиш 
хусусиятини ҳисобга олган ҳолда ишлаб чиқилган. У рассом 
А.Н.Манселлнинг ранглар айланаси асосида яратилган. Ранг уч компонент 
ѐрдамида ифодаланади: тури(Hue) - ѐруғлик тўлқини узунлиги; 
тўйинтирилганлиги (Saturation) – ѐруғлик тўлқини частотаси ѐки 
интенсивлиги; ѐритилганлиги (Brigfitness) – ѐруғлик тўлқини сони ѐки 
рангнинг тўқ ѐки очлиги. Ёруғлик тўлқинининг амплитудаси бу ерда иштирок 
этмайди. Умумий ҳолда HSB модулининг ихтиѐрий ранги оқ ва қора 
бўѐқлардан аниқ фоизда қўшилган спектриал рангдан ҳосил қилинади. Бу 
модул уч ўлчамли координаталар системасида қуйидагича жойлашади – 
биринчи ўқ конус асоси айланасининг чизиғи, иккинчи ўқ конус диаметри 
бўлиб айлананинг ихтиѐрий нуқтасини унинг маркази билан туташтиради, 
учинчи ўқ конус баландлиги. Бундан фойдаланиб модулдаги ранглар сонини 
ҳисоблаш мумкин. Конус асоси бўлган айланани 359 та секторга спектрал 
ранглар бўйича бўламиз, ҳар бир сектор 100 даражали ѐруғлик тўлқини 
частотаси, 100 даражали ѐруғлик тўлқинини сақлайди. Конус сиртининг 
юзасини ҳисоблаш формуласидан битта секторда 5000 ранг ҳосил бўлади, 
агар уни секторлар сони 359 га кўпайтирсак HSB рангли модулидаги 
1 795 000 та ранглар сони келиб чиқади. Рангнинг қиймати айлана 
марказидан йўналган вектор сифатида қабул қилинади. Марказдаги нуқта оқ 
рангга, айлана чегарасининг нуқталари эса спектрал рангларга мос келади. 
Векторнинг йўналиши градусларда берилиб ранглар фарқини кўрсатади. 
Векторнинг узунлиги ранглар тўқлигини кўрсатади. Бунда бошланғич нуқта 
қора рангга тўғри келади. HSB рангли модули қамрови барча мавжуд 
рангларнинг қийматини ўз таркибига олади. Ранг ѐруғлигининг пасайиши 
унинг қорайишини билдиради. Рангга қанча кўп миқдорда қора бўѐқ қўшил-
ган бўлса унинг ѐруғлиги шунча паст бўлади. Ранг ѐруғлиги ҳосил қилиш 
спектрал рангга аниқ фоиздаги қора бўѐқни қўшиш билан характерланади.