Graduate qualifying work

Tavsiyalar
O'zbekiston yangi kreditlarga embargo qo'yish, qarzni to'lash bo'yicha cheklov 
(eksport tushumining maksimal 30 foizi), qarzni qayta moliyalash, qayta rejalashtirish, 
qaytarib sotib olish, garov obligatsiyalarini chiqarish va hokazolar orqali cheklash orqali 
tashqi qarzni yaxshilash strategiyasini qabul qilgan bo'lsa-da. Ammo fonda. O‘zbekistonda 
qarzlarni to‘lash barqaror bo‘lishiga, shuningdek, iqtisodiy o‘sish va rivojlanishga yordam 
berishi mumkin bo‘lgan boshqa yondashuvlar qatoriga quyidagilar kiradi:
-Belgilangan foizlarni to'lash va turli xil amortizatsiya sxemalari bo'yicha muzokaralar olib borish 
uchun yanada ustunroq usuldan foydalanish. O'zbekiston yildan-yilga emas, balki ko'p yillik 
rejalashtirishni izlashi kerak.
-Markaziy Osiyo davlatlari London va Pans klublarining bunday assotsiatsiyalari bilan 
yakkama-yakka to'qnash kelgandan ko'ra, ittifoq tuzib, o'zlarining kreditorlar 
assotsiatsiyasi bilan savdolashishlari kerak.
-Tashqi moliya faqat eng ustuvor loyihalar uchun ishlatilishi kerak. Buning sababi 
shundaki, bizni birinchi navbatda iqtisodiy muammolar qatoriga olib kelgan ulkan 
tashqi qarz.
-Amalga oshirishda dividendlar investitsiyalarni to'lash uchun qaytarilishidan oldin etarlicha uzoq 
muddat (10 yil yoki undan ko'proq) ko'zda tutilishi kerak.
55

---

-Tashqi qarz muammosini uzoq muddatli hal qilish uchun mamlakat 
eksport savdosini faol rag'batlantirish va tovar importini keskin qisqartirish 
kerak.
-O'zbekistonning asosiy zaif tomoni xalqaro foiz stavkasi oshgan taqdirda 
yuqori foizlarni to'lashning ochiq yukidir. Shuning uchun O'zbekiston qat'iy 
foiz stavkasini izlashi kerak.
-O‘zbekiston yillik valyuta tushumining sezilarli qismini qarzga xizmat 
ko‘rsatishga yo‘naltirishi kerak. Bu hisobni kreditorlarning talablarini 
qondirishga imkon beradi.
-Tashqi qarzning samarali o'zini-o'zi yo'q qiluvchi investitsiyalarga sarflanishiga qat'iy 
rioya qilish, tashqi kreditlar hisobidan moliyalashtiriladigan loyihalar esa to'g'ri 
baholanishi kerak.
-Qarzni yumshatishni hisobga olgan holda, hukumat o'z xarajatlarini qashshoqlikni kamaytirishga, OIV/
OITS va bezgakni to'xtatishga hamda bolalar va moddiy o'lim holatlarini bartaraf etishga ta'sirini 
ta'minlashi kerak. Shunday qilib, hukumat sog'liqni saqlash, ta'lim, suv, infratuzilma, energetika va qishloq 
xo'jaligiga xarajatlarini birinchi o'ringa qo'yishi kerak.
-Tashqi qarzga xizmat ko'rsatishdan iqtisod qilingan mablag'lar BMT MRMga erishish uchun qishloq xo'jaligi va 
iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarini rivojlantirishga qaratilgan qashshoqlikni qisqartirish dasturlariga 
yo'naltirilishi kerak.
-Hukumat Parij klubi kelishuvi O'zbekistonga savdo va sarmoyani kengaytirishni ta'minlashi 
va xususiy sektorni rag'batlantirishi kerak, chunki O'zbekiston yaxshi kreditga ega davlat 
sifatida ko'riladi.
-To‘g‘ri boshqaruv bilan hukumat qarzni bekor qilishdan iqtisod qilingan mablag‘lar ta’lim va 
sog‘liqni saqlash muassasalarini ko‘proq ta’minlash orqali O‘zbekistondagi millionlab 
odamlar hayotini o‘zgartirishga yo‘naltirilishini ta’minlashi kerak.
56

---