G‘o‘za kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari Reja

Janubiy sklerotsial ildiz (va poya) chirishi. Dunyoning tropik va suptropik mamlakatlarida tuproqda yashaydigan asosiy patogenlardan biri, Sсlеrоtium rolfisii zamburug‘i ba’zida g‘o‘zada ham kasallik qo‘zg‘atadi. Shonalash fazasida ildiz chirish va keyinchalik ko‘sakda nekrotik dog‘lar hosil qilsa ham, zamburug‘ning eng ko‘p zarari g‘o‘za nihollik paytida kuzatiladi (Watkins va b.q.,1981).

Zamburug‘ odatda qum yoki qumlik-loytuproqlarda, namlik yuqori bo‘lganida, nihol ildizining tuproqqa yaqin qismini (ildiz bo‘yinchasini) zararlaydi. U biokimyoviy jihatdan o‘ta faol, gifalardan ko‘p miqdorda fitotoksik oksalat kislotasi, hujayra devorchalarini yemiruvchi poligalakturonaza, sellyulaza fermentlari va boshqa moddalarni chiqaradi, hujayralarni nobud qiladi, to‘qimalarni yumshatib yuboradi, ildizi yoki uning bo‘yinchasida xalqasimon yara hosil qiladi. Agar poyaning pastki qismi yoki unga yaqin yerida o‘q ildiz yara bilan o‘rab olinsa, nihol birdan so‘lib, nobud bo‘ladi. Namlik yuqori bo‘lsa, zamburug‘ tuproq yuziga chiqadi, poya atrofida paxtasimon oq mitseliy va uning ustida konsentrik doiralar shaklida joylashgan sklerotsiylar hosil qiladi. Mitseliy poyadan 10 sm gacha masofaga o‘sishi mumkin. Sklerotsiylar oldin oq bo‘lib, tezda sarg‘ish jigar rang, so‘ngra to‘q qo‘ng‘ir tusga kiradi, diametri 0,1-1,0 mm yoki kattaroq bo‘ladi. Kasallik g‘o‘zadan ko‘ra, pomidor, qalampir, lavlagi, yeryong‘oq va qovoqsimon ekinlarga katta talofat yetkazadi. Zamburug‘ g‘o‘zada AQSH, Peru, Hindiston va ba’zi boshqa mamlakatlarda tarqalgan (Watkins va b.q.,1981). O‘zbekistonda uchrashi haqida ma’lumotlar yo‘q.