Гносеология – билиш фалсафаси

Гносеологиянинг вазифаси

• бу кўринмас онгни идрок этиш, унинг моддий нарса ва ҳодисалар дунёси билан ўзаро алоқаларини аниқлаш, уни ўз муҳокама ва тадқиқот предметига айлантиришдан иборат.

• Агностиклар, аксинча, буни рад этадилар

• ДУНЁНИ
• БИЛИШ
• МУМКИН-МИ?
• БИЛИШНИНГ ЧЕГАРАЛАРИ БОРМИ?

• Оптимистлар дунёни билиш мумкинлигини таъкидлайдилар

• Скептиклар дунёни билиш мумкинлигини инкор этмайдилар билимнинг ҳақиқийлигига
• шубҳа қиладилар

Билиш жараёни ривожланиш қонуниятларининг шакллари

• - ҳақиқатнинг тагига етиш имкониятлари нуқтаи назаридан ўрганилади. Натижада, фалсафада инсон билишининг табиати ва моҳияти ҳақида турли хил таълимотлар, турли хил қарашлар келиб чикмоқда.

• Суқротнинг билиш фалсафаси.

• «Агар қизиқувчан бўлсанг, кўп нарсани биладиган бўласан».
• «Эзгуликка фақат битта йўл бор билим, ёмонлик йўли эса нодонликдир». Демак, инсон илоҳий кучнинг, руҳнинг борлигини ёдда тутган ҳолда билимга интилиши зарур, зеро билим эзгу амаллар асосидир.

• Платоннинг билиш хакидаги
• қарашлари.

• билиш хиссий идрок билан боғлик эмаслиги у нарса ва ходисаларни ўзгарувчан, кўнимсиз эканлиги билан асослашга интилади Ушбу соҳада файласуф Пифагорнинг «инсон барча нарсанинг меъёри» деган қарашини рад этиб, унинг ўрнига билимга эга бўлган инсонгина барча нарсалар меъёридадир.
• «Тэатет» асари

• Платон инсон билимини, билиш, фаолиятини мавжудлик ва тараққиёт белгиларидан, мезонларидан бири сифатида талқин этади.

• билишнинг предметини борлиқ ташкил этади. Тажриба асоси – ҳис-туйғулар, хотира ва одатларда. Ҳар қандай билим сезишдан бошланади. Ақл эса айримда умумийни кўради. Барча нарсалар ўзгарувчан хусусиятга эга бўлгани туфайли илмий билимни фақат сезги ва идрок ёрдамида олиш мумкин эмас. Нарсанинг моҳиятини ёритувчи тушунчалар ҳақиқий илмий билим шакллари ҳисобланади.
•