Glossariy pedagogika yunoncha «paidagogike»

Maxsus yuqori maktablar. Ular real maktab yoki shu darajada tan olingan bitiruv hujjati asosida shakllantiriladi. Bu maktabda o’qish muntazam tashkil etiladi va bir yil davom etadi, qisman dars tashkil etilishi holatlarida esa 3 yil. Bitiruv hujjati maxsus oliygohlarda tahsil olish huquqini beradi.

Maxsus kasb – hunar maktablari. Maxsus kasb-hunar maktablari muntazam dars beruvchi muassasa hisoblanadi va o’qish kamida bir yil davom etadi. Bu maktablarga kasbga tayyorlov bo’yicha muntazam maktabni tugatgandan so’ng yoki hech qanday kasbiy amaliy ma’lumot olmaganlar ham borishi mumkin. U bitiruv imtihoni bilan yakunlanadi, ikki yillik ta’limdan so’ng beriladigan hujjat real maktabning bitiruv hujjatiga mos keladi, maxsus kasbiy maktabda tahsil olish huquqini beradi. Bitiruvchilar dual kasbiy ta’limda ham tahsil olishlari mumkin.

Germaniyada uchinchi bosqich o’rta ma’lumotiga ega bo’lganlar soni tobora ortib bormoqda: maktablarning ko’pchilik bitiruvchilari oliy o’quv yurtlarida ta’lim olishga qaror qilishmoqda. Maktabni oliy o’quv yurtiga kirish huquqisiz tamomlagan yoshlar, odatda, kasb-hunar ta’limi tizimiga kirib boradi. Lekin oliy o’quv yurtiga kirish huquqiga ega bo’lganlarning ko’pchiligi ham kasb-hunar ta’limini tanlaydi. Ko’pchilik yoshlar o’qishni «dual tizim» doirasida o’taydi, ya’ni korxonada amaliy tayyorgarlik bilan kasb-hunar maktabidagi nazariy o’qishni birlashtiradilar. Shunday qilib, xususiy sektor va davlat kelishilgan holda kasb-hunar ta’limi tizimidagi ahvolga javobgardirlar. Maktabdan tashqari kasb-hunarga o’qish federatsiyaning boshqaruvida, kasb-hunar maktablari esa — alohida yerlar boshqaruvidadir.

Bugungi kunda deyarli 1,6 mln yoshlar, e’tirof etilgan nufuz va talab darajasi turlicha bo’lgan taxminan 350 ta ixtisoslikdan bittasi bo’yicha tayyorgarlikdan o’tadilar. Hozirgi vaqtda o’smirlarning deyarli, 40 foizi, qizlarning esa 55 foizidan ko’prog’i eng nufuzli 10 ta ixtisoslik bo’yicha tayyorgarlik o’tashmoqda. O’smirlar ko’proq avtomexanik, elektromonter, korxonada mexanik yoki ulgurji va tashqi savdo-sotiq kommersanti kasbini tanlashmoqda. Qizlar esa shifokor yordamchisi (hamshira), chakana savdo-sotiq sohasida sotuvchi, sartarosh, idora xizmatchisi kasblarini afzal ko’rishmoqda. Shu bilan bir qatorda tugallangan kasbiy ta’limni ololmagan yoshlarga kasb egallash imkoniyatini berish maqsadida boshqa keng choralar ham amalga oshiriladi.