Глоссарий

6.3.Ер-қазиш ташиш машиналари.
Умумий қурилиш шароитида бажариладиган асосийер қазиш ишлари зич, қоя ва музлаган грунтларни юмшатиш, қурилиш майдонларини текислаш,бино ва иншоотлар пойдевори учун чуқурлар тайёрлаш, йўл ва ўтиш жойлари асосини тайёрлаш, очиқ усул билан хандақлар қазиш, шаҳар коммуникациялари ва ер ости иншоотлари қурилишида ёпиқ усулда ер остида грунт қазиш, турли хил чуқурлар қазиш, ер ости иншоотлари таги ва нишабларини тозалаш,пойдевор ва коммуникацияларни жойлаштириб бўлгандан сўнгу ерларни яна қайтадан кўмиш,грунтларни зичлаш ва шунга ўхшашлардан иборат. Ер қазиш ишларигакиришишдан олдин,кўпинча,тайёргарлик ишлари бажарилади. Бу ишларга қурилиш майдонларини бутазор,турли хил дарахтлар,тўнка,тошва харсанглардан тозалаш,зич,тошли ва музлаган грунтларни олдиндан юмшатиш ва йиғилган сувни чиқариб ташлаш ва сизот сувларини камайтиришдан иборат.
Ҳозирги 1м³ ҳажмдаги саноат иншоотлари қурилишига 1,5-2 м³ дан ортиқ
ва 1м³ ҳажмдаги фуқаро иншооти учун эса 0,5 м³ дан ортиқ ер қазиш
ишлари бажарилади.Ер қазиш ишларини бажаришдаги асосий
жараёнлардан бири грунтни емириш ҳисобланади.Грунт ва тоғ жинслари
қуйидаги усулларнинг бири ёрдамида емирилади:

• 
  механик усул бунда пассив ва актив қирқиш жиҳозлари(пичоқлар, тишлар, қирғичлар, поналар, турли хил кескичлар,фрезалар, ва шунга ўхшашлар) ёрдамида грунтни масивдан ажратиб олинади. бунда пассив ва актив қирқиш жиҳозлари(пичоқлар, тишлар, қирғичлар, поналар, турли хил кескичлар,фрезалар, ва шунга ўхшашлар) ёрдамида грунтни массивдан ажратиб олинади. гидромеханик усул бундай усулда гидромониторлар ёрдамида 6 МПа гача босимдаги сув оқими берилиб, грунт очиқ майдонда ковлаб юмшатиб олинади ёки дарё ва сув омборлари ҳамда ҳавзаларининг туби олдиндан қўзғатиб қўйилган (гидромонитор ёки фрезалар ёрдамида)бўлса, улар насос- землесослар ёрдамида сўриб олинади.
  
• 
  портлатиш усули бу усул ёрдамида ўта қаттиқ тоғ жинсларини емиришбурғулаш ёрдамида қазилган шпурларда жойлаштирилган портловчи моддаларнинг ёниши натижасида ҳосил бўладиган ёниш махсулотларининг ёниши натижасида ҳосил бўладиганёниш махсулотларининг кенгайиши натижасида содир бўлади.
  

Қурилишда бажариладиган ер қазиш ишларининг 95% қисми механик
усулда бажарилади.Ер қазиш ишларини бажаришда вазифаси
тузилишига кўра ер қазиш машиналари қуйидаги турларга бўлинади:
- тайёргарлик ишлари машиналари;
- ер қазиш ва ташиш машиналари;
- экскаваторлар;
- музлаган грунтлар учун мўлжалланган машиналар.
- коммуникацияларни хандақсиз жойлаштириш машиналари;
- гидромеханизация учун ускуналар;
- грунтларни зичлаш учун машиналар.