Globallashuv asoslari


erkinligi, aql va bilim, baxt va lazzatlanishga intilish, manfaatdorlik



Download 1,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/82
Sana11.09.2021
Hajmi1,82 Mb.
#171358
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   82
Bog'liq
globallashuv asoslari

erkinligi, aql va bilim, baxt va lazzatlanishga intilish, manfaatdorlik kabi masalalarga e‘tibor 
qaratganligini  ko‗ramiz.  Aksariyat  holatlarda mas‟uliyat va burchmasalalari  ham  inobatga 
olinadi.  Axloqning imonga  bog‗liq  jihatlari  xristian  axloqida  alohida  ta‘kid  etilsa-da,  YAngi 
davrda  bu  masala  ko‗pincha  aktuallashmaydi.  Umuman, insonning  dunyoviy  maqsadlariga 
alohida e‟tibor qaratilishi Yevropa axloq ilmining ustivor jihati deyish mumkin. 
Insonning  iroda  erkinligiga e‘tibor  masalasida  Yevropa  faylasuflari  SHarqqa 
nisbatan  ancha  ilgari  ketganliklarini  e‘tirof  etish  lozim.  Islom  mintaqa  madaniyatining  ilk 
shakllanish davrida ushbu masala atrofida ancha qizg‗in bahslar bo‗lib o‗tgani tarixdan ma‘lum. 
Jabariylar  va  qadariylar  orasidagi  munozaralar,  mo‗‗tazila  kalomida  bu  muammoga  ayricha 
e‘tibor  axiyri  borib  Imom  Abu  Mansur  Moturidiy  ta‘limotida  uzil-kesil  hal  qilingach, 
keyinchalik  bu  muammoga  ko‗p  ham  e‘tibor  qaratilmadi.  Vaholanki,  imom  Moturidiy  va 
izdoshlari  o‗z  davridagi  turli  bid‘atlar  bilan  mubohasa  jarayonida  ko‗proq  Alloh  qudrati  va 
irodasining mutlaqligini ta‘kidlashga urg‗u berish bilan band bo‗lishib,insonning iroda erkinligi 
masalasida ixtiyor,  kasb va fe‟l tushunchalarini  sharhlash  bilan  chegaralangan  edilar.   YAngi 
davr Yevropa axloq ilmida insonning iroda erkinligi masalasi deyarli doimo faylasuflar diqqat 
markazida  bo‗ldi.  Ayniqsa,  nemis  mumtoz  falsafasining  asoschisi Immanuil Kantning  g‗ayb 
olami  (―Ding  an  sich‖),  ―nazariy  aql‖ va  ―amaliy  aql‖,  insoniy  bilim  chegaralari  haqidagi 
qarashlari,  shu  asosda   iroda  erkinligi va mas‟uliyat  (burch) nisbatiga  alohida  e‘tibori 
diqqatga  sazovordir.  Kantning  fikriga  ko‗ra,  inson  shaxs  sifatida erkin  iroda  egasi bo‗lib, o‗z 
hayotiy  maqsadlarini  o‗zi  erkin  belgilaydi.  SHu  bilan  birga  bani  basharning  har  bir  a‘zosi 
o‗zgalar  erkini  cheklovchi  harqanday  xatti-harakatdan  o‗zini  tiyishi  kerak. Bunday oliy 

Download 1,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish