Gistologiya

BUXORO DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI

• GISTOLOGIYA KAFEDRASI

BAJARDI:

• Kafedra assistenti:
• JABBOROVA OYSHA ISKANDAROVNA

MAVZU

• NERV TO’QIMASI

ORQA MIYA

ORQA MIYA-

• MEDULLA SPINALIS -umurtqa pag’onasi kanali ichida joylashib,41-45 sm uzunlikka ega, 31-33 juft segmentdan iborat (bo’yin-8, ko’krag-12, bel-5, dumg’aza -5, dum-1-3 ta.)
• Orqa miya oq (substansiya alba) va kulrang (substansiya grisea) moddalardan iborat.
• Kulrang modda nerv hujayralaridan, mielinsiz va nozik mielinli tolalardan hamda neyrogliyadan iborat.
• Oq modda orqa miyada periferik qismida joylashib,mielin parda bilan o’ralgan ko’tariluvchi va tushuvchi nerv tolalarning ayrim ustunchalaridan iborat.

Orqa miyaning oldingi shoxi

ORQA MIYANING OLDINGI SHOXLARI-

• ORQA MIYANING OLDINGI SHOXLARI-
• Asosan harakatlantiruvchi shoxlar hisoblanib,ular tarkibiga vegetativ tolalar ham kiradi.
• Oldingi shoxda eng yirik multipolyar (100-140 mkm) neyronlar bor.Faoliyati jihatidan barcha harakat neyronlari yirik va mayda
• α- va γ-motoneyronlaridan iborat.

ORQA MIYA HARAKATLANTIRUVCHI SHOHLARINING SITOPLAZMASIDA TIGROID MODDA

HUJAYRADAGI NEYROFIBRILLALAR (orqa miya oldingi shoxlari)

TIGROID MODDADAGI REBUNUKLEIN KISLOTA

REFLEKTOR YOY

REFLEKTOR YOYI

• Reflektor yoyi nerv sistemasining morfofunktsional birligini tashkil qiladi. Reflektor yoy retseptordan boshlanib efferent tola bilan tugaydi. Eng oddiy reflektor yoy kamida ikki neyrondan tashkil topgan. Birinchi neyronning dendritlari ma’lum a’zolarda retseptorlar hosil qilib, neyriti esa orqamiyaning sezish markazlarida tugaydi. Ikkinchi nerv dendritlari orqamiyada birinchi neyron neyritlari bilan sinaps hosil qilib neyritning harakatlantiruvchi nerv oxirlarini hosil qiladi.

MIELINSIZ NERV TOLALARI

MIELENSIZ NERV TOLALARI

MIELENSIZ NERV TOLALARI -

• Asosan vegetativ nerv sistemasining nerv stvollarini hosil qiladi. Mielinsiz nerv tolasi neyrolemmosit bilan o’ralgan o’q silindridan iborat. Neyrolemmositlar sitaplazmasi nozik lenta sifatida ko’rinib ,uning ma’lum erlarida yadrolar joylashgan. Yadro cho’zinchoq yoki tayoqcha shaklida bo’lib, o’q silindirning uzunasi bo’ylab joylashgan. Tashqi tomondan neyrolemmosit bazal membrana bilan qoplanngan.

MIELINLI NERV TOLALARI

MIELINLI NERV TOLALARI

• Uzun ipsimon tuzilishga ega bo’lib,bu tolalar diametri 1-20 mkm dir. Mielinli nerv tolasini 2 qismga: ichki (stratum muelini) ancha yo’g’on qismi va tashqi-yupqaroq neyrolemmosit (neurolemma) dan tashkil topgan.

MULTIPOLYAR NERV HUJAYRALAR

MULTIPOLYAR NERV HUJAYRALARI

• Odam va hayvon organizmida eng keng tarqalgan nerv hujayralari turlaridan bo’lib,ularda uchta va undan ortiq o’simtalar bor. Bu o’simtalarning birtasi neyrit bo’lib qolganlari dendritlardir.

PIRAMIDASIMON HUJAYRA

PIRAMIDASIMON HUJAYRALAR

• Lamina piramidalis - mayda va kalta piramidasimon neyronlardan iborat.
• Bu neyronlar kattaligi 10-40 mkm bo’ladi. Ularning uchidan chiqqan shoxlanuvchi dendritlari molekulyar qavatda tugallanadi,yon tomondan chiquvchi dendritlari esa shu qavatdagi qo’shni hujaylar bilan sinapslar hosil qilmaydi. Neyritlar esa oq modda tomon yonaladi.

SPINAL GANGLIY

UMURTQALARARO NERV TUGUNI

• Umurtqalararo nerv tuguni ustki tomondan biriktiruvchi kapsula bilan o’ralgan bo’lib, undan tugunning ichkarisiga stroma hosil qiluvchi tolalar tutami ketadi.

AVTONOM ICHAK TUGUNIDAGI MULTIPOLYAR NEYROSITLAR

MIYACHANING GANGLIYLI ELEMENTI

QUYMICH NERVINIG MIELINLI TOLASI

MIYA STVOLI VA QUYMICH NERVINING KO’DALANG KESIMI

MUSHAK ICHI TUTAMIDAGI TUGUN

• KO’P QAVTLI TERI EPITELIYSINING SEZIVCHI NERV OXIRLARI

KO’P QAVATLI EPITELIY TO’QIMASI

• Ular sezish menikslari-Merkel hujayralaridan va nerv oxirlaridan tashkil topgan. Merkel hujayralari sezuvchi nerv oxirlarining presinaptik nerv qutbini hosil qilib, u atrof hujayralaridan och bo’yalgan sitoplazmasida va to’q bo’yalgan cho’zinchoq yadrosi bilan ajralib turadi.

ODAM QO’LI TERISIDAGI PLASTINKASIMON NERV TANACHALARI

• KAPSULALI PLASTINKA NERV TANACHASI

KAPSULALI NERV OXIRLARI

• Kapsulali nerv oxirlari quyidagi uch tuzilmadan:
• Sezuvchi nerv hujayrasi dendritining o’q silindridan .
• O’q silindr atrofidagi gliya hujayrasidan.
• Eng tashqi qism-biriktiruvchi to’qimali kapsuladan iborat.

KO’NDALANGTARGIL MUSHAKLARDA SOMOMATORLI NERV OXIRLARI

KO’NDALANG TARG’IL MUSHAKLARDA

• Nerv- mushak duklari deb nomlangan reseptorlar ancha murrakab tuzilishga ega. Bu reseptorlarda bir eki bir nechta mushak tolalari spiralsimon o’ralgan nerv oxirlari bilan biriktiruvchi to’qimali kapsula ichida yotadi.Kapsula ostidagi bo’shliq to’qima suyuqligi bilan to’lgan. O’q silindirniong mayda tarmoqlari kapsula ostidan o’tib mushak tolasini spiralsimon o’rab oladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !!!