Gistologiya, stitologiya va

asosiy ikki turi -
T- va B-limfotsitlar
farqlanadi. M orfologik 
jihatdan T- va B-limfotsitlar bir xil tuzilishga ega boMib, faqat 
plazmolemma yuzasida joylashgan glikoproteid retseptoriari bilan 
farqlanadi. Bulardan tashqari, qonda yuqorida ko‘rsatilgan tabiiy 
killer (0 yoki NK-hujayralar) limfotsitlar ham bor. T-limfotsitlar 
ayrisimon bezda (timusda) rivojlanadi. Ularning nomi ham shu 
a’zoning bosh harfidan kelib chiqadi. Timusga kelgan 
limfotsitlaming boshlangMch hujayralari timik gormonlar ta’sirida 
T-limfotsitlarga aylanadi. Timusda T-limfotsitlarning antigenga 
bogMiq boMmagan differensiallanishi va seleksiyasi (tanlab 
olinishi) kuzatiladi. T-limfotsitlar qon orqali periferik organlarga 
(taloq, limfa tuguni, murtaklar va boshqalar) boradi va shu
131

---

a’zolarning m a’lum qismida (T-zonasida) joylashadi. Taloqda T- 
zona periarterial qismni, limfa tugunida esa parakortiqal qismni 
tarkibiga kiradi. B-limfotsitlarning nomi qushlarda bo‘ladigan 
Fabritsiy xaltasi (Bursa Fabricius) biian bogMiq. Ilk bor shu 
xaltada (bursada) topilgan iimfotsitlar B-limfotsitlar deb atalib, 
bursa ularning markaziy takomillanish organi hisoblanadi. 
Odamda va boshqa sut emizuvchilarda B-limfotsitlarning 
markaziy a’zosi boMib qizil suyak ko‘migi hisoblanadi. 
Shuningdek, shilliq qavatlar bog‘liq boMgan limfoid to‘qimalar 
(tanglay, til, yutqin murtaklari, ingichka ichakdagi peyer 
pilakehalari, appendiks, bronxlar va siydik yoMlarining limfatik 
follikulalari va boshqalar) ham T- va B-limfotsitlarning keyingi 
takomillanishi va faoliyatida muhim o ‘rin tutadi.
Rasm 4.5. 
Periferik qondagi mikrovorsinkalar tutuvchi limfotsit.