Gistologiya, stitologiya va

birikib proteoglikanlami hosil qiladi. Asosan hujayralararo 
moddasining tuzilishiga qarab, tog‘ayning uch turi: 1) gialin 
(shishasimon); 2) elastik (to‘rsimon); 3) tolali (kollagen tolali) 
turlari farqlanadi.
Gialin tog‘ay to‘qimasi
Gialin tog‘ay ko‘p uchraydigan tog‘ay turidir. Embrion 
skeletining ko‘p qismi voyaga etgan organizmda esa qovur- 
g ‘alarning to‘sh suyagiga tutashish joyi, bo‘g‘imlar yuzasi va havo 
o ‘tkazuvchi yo‘llar devori gialin tog‘aydan tuzilgandir. U 
ko‘kimtir rangi biian farqlanadi.
Tog‘ay tashqi tomondan biriktiruvchi to‘qimaning yupqa 
qavati - perixondr bilan qoplangan (rasm 6.1). Tog‘ayning yuqori 
qavatidagi xondrotsit hujayralari xondroblast hujayralaridan ko‘p 
farq qilmaydi, chuqurroq savatida esa tog‘ay hujayralari asta-sekin 
kattalashadi. Xondrotsitning yuzasi tekis bo‘lmav elektron 
mikroskopda ko‘rinuvchi mikrovorsinkalari bor. Bu hujayralar 
yadrosi yumaloq bo‘lib, xromatini kamdir. Sitoplazmasida 
kontsentrik sisternalar shaklida endoplazmatik to‘r joylashganligi 
ko‘rinadi.
Xondrotsit mitoz yo‘li bilan boiinadi. Hosil bo‘lgan yangi 
hujayralar atrofida zich hujayralararo modda bo'lgani uchun ular 
bir-biridan uzoqlashmay izogen gruppalarni hosil qiladi. Shuning 
uchun qari tog‘aylardagi izogen gruppalar 8—10 tagacha xondro­
tsitlar tutadi.
200

---

Rasm 6.1. Gialin t o g ‘ay to 'qimasi:
1-perixondr
2 -3 -hujayralararo modda,
4-5-izogen guruhlar,
6-oksifil zona,
7- bazofil zona.
Hujayralararo moddaning holatiga ko‘ra tog‘ay hujayrasining 
shakllari turlicha b oiish i mumkin. Yoshtog‘aydagi hujayralararo