«G‘isht teruvchi» kasbi bo‘yicha o‘quv-uslubiy qo‘llanma toshkent-2021 kirish

G‘ishtning xususiyatlari. Kuch- g‘ishtlarning asosiy harakteristikasi - materialning ichki kuchlanish va deformatsiyalarga (yiqilib tushmasdan) qarshilik ko‘rsatish xususiyatiga ega.Sovuqqa chidamliligi- materialning suv bilan to‘yingan holatda o‘zgaruvchan muzlash va erishga bardosh berish xususiyati bo‘lib, uni amaliyotlarda tekshiriladi. Standart sinovlar davomida g‘ishtlar 8 soat davomida suvga botiriladi, so‘ngra 8 soat davomida muzlatgichga joylashtiriladi. Keyin sinovlar to‘xtatiladi va g‘ishtning sovuqqa chidamliligi haqida xulosa qilinadi. Past ko‘rsatkichli (siklli) g‘isht odatda arzonroq, lekin uning ishlashi odatda past bo‘ladi va faqat janubiy kengliklarga mos keladi. Bizning iqlimimizda kamida Mrz 35 bo‘lgan g‘ishtdan foydalanish tavsiya etiladi.

Nazorat savollari
1.Pishiq g‘ishtni tayyorlashning qanday usullari mavjud?
2. Siqilishga mustahkamlik chegarasi boʻyicha g‘ishtlarning qanday markalari bor?
3.Silikat g‘ishtlardan foydalanish jarayonida nimalarga ahamiyat berish lozim?
4.Bir yarim g‘isht o‘lchamli g‘ishtning afzalliklari qanday?
5.G‘ishtning xususiyatlari va afzalliklari haqida ma’lumot bering

2-Mavzu:G‘isht terish texnologiyasi


Reja:
1.G‘isht terish nazariyasi
2.Bog‘lash sistemasi
3.G‘isht terish usullari


1.G‘isht terish nazariyasi

G‘isht terish ishlari - deganda, g‘isht yoki tabiy toshlar, bloklarni ma’lum qoidalar bo‘yicha terib, oralarini qurilish qorishmalari bilan ma’lum bir qalinlikda to‘ldirib, terib chiqilishiga aytiladi. Bunday konstruksiya o‘z massasi va yuqoridan tushayotgan yuklarni qabul qilib bino poydevoriga uzatishga, binoni issiq-sovuqdan saqlashga, shuningdek xonalarni shovqindan (tovush) himoyalashga xizmat qiladi. G‘isht terish uchun ishlatiladigan qorishmalar deb oldindan me’yorlab olingan noorganik bog‘lovchi modda, mayda to‘ldiruvchi (qum), suv va shuningdek plastiklashtiruvchi qo‘shimchani aralashtirib tayyorlangan aralashmaga aytiladi. Bunday aralashma vaqt o‘tishi bilan qotish davomida birlashtirayotgan material yoki konstruksiya bilan birlashib ketadi. G‘isht terish ishlarida qorishmalarning ishlatish joyi, unga qo‘yiladigan talablar, qotish sharoiti va ular qo‘llaniladigan bino, inshoot yoki konstruksiyadan foydalanilishiga qarab, qorishmalarning siqilishga bo‘lgan mustahkamligi bo‘yicha quyidagi markalari mavjud . M4, M10, M25, M75, M100, M150 va M200. G‘isht terish ishlarini amalga oshirish uchun quyidagi materiallar va usullardan foydalanamiz:
-markasi M25. qorishma qo‘zg‘aluvchanligi 4-6 sm ni tashkil qiladigan murakkab qorishmalar (sement, oxak va qisman gil qo‘shib) ish joyida tayyorlanadi yoki maxsus avtotransportda tashib keltiriladi. Markasi M-100, standart o‘lchamlari 250 x120 x 65 mm bo‘lgan g‘ishtdan, devor choklarini bostirish bo‘yicha esa zanjirsimon yoki bir qatorli usulidagi terimdan foydalanib, bino devorlari tiklanadi. Undan so‘ng bino devorlari suvaladi, tekislanadi va suvli bo‘yoqlar bilan bo‘yaladi. G‘isht, tosh, boshqa materiallarni ta’sir etuvchi kuchlarga nisbatan perpendikulyar joylashgan gorizontal qatorlar hosil qilib yotqizish, g‘ishtlar orasida ko‘ndalang va bo‘ylama choklar hosil qilish, qo‘shni qatorlarning vertikal choklarini bir-biri to‘g‘risida joylashmaydigan qilib siljitish ya’ni o‘zaro bog‘lash. G‘isht qatorlarini bog‘lash uchun ko‘ndalang yotqizib terilgan g‘isht qatorlari bo‘ylama yotqizilgan qatorlar bilan navbatlashishi, boshqacha qilib aytganda, g‘ishtlar bir qatorda ko‘ndalang va navbatdagi qatorda uzunasiga yotqizilishi lozim.